Emrah AYGÜL
SMMM
Gelir ve kurumlar vergilerinin belli bir oranında alınan fon payı uygulaması, ilk kez 07.11.1985 tarih ve 3238 sayılı “Savunma Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’nın Kurulması Hakkında Kanunun” “Savunma Sanayii Destekleme Fonu” başlıklı 12. maddesinde öngörülmüştür. Bu Yasaya göre ödenecek fonun oranı verginin %2,5’i olarak belirlenmiştir. Ancak gelir ve kurumlar vergileri üzerinden alınacak fon payı yalnızca bu Kanunla sınırlı kalmamış, 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununun 32. maddesi ve 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun 4/e maddesiyle de gelir ve kurumlar vergileri üzerinden ayrıca fon payı alınması öngörülmüştür.
Değişik kanunlarla değişik oranlarda alınan fonlar 25.6.1992 tarihinde kabul edilen ve 11.07.1992 tarih ve 21281 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3824 sayılı “Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile fon payı adı altında birleştirilmiş ve bu fonlar tek oran altında toplanmıştır.
Yasanının 6. Bölümünde gelir ve kurumlar vergileri üzerinden alınan fonların birleştirilmesine ilişkin hükümleri içeren 18,19,20,21 ve 22. maddeler yer almaktadır. Söz konusu düzenlemeler gereği gelir ve kurumlar vergileri (ücretlere ilişkin vergiler hariç) üzerinden %10 oranında fon payı hesaplanmaktadır.
Ancak söz konusu yasal düzenlemelerin tamamı 4842 Sayılı Kanunun 37/3. ve 39/d maddeleri uyarınca 01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlükten kalkacaktır. Yine 4842 Sayılı Kanunun Geçici 1. maddesinde konu ile ilgili olarak aşağıdaki şekilde düzenlemeler yapılmıştır.
- Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü ve Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi gereğince yapılmakta olan vergi tevkifatları üzerinden fon payı hesaplanması Aralık ayının sonuna kadar devam edecektir. Bu aya ilişkin hesaplanan fon payı yürürlükten kaldırılan hükümlere göre ödenecektir.
- 2003 yılı vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak 1.1.2004 tarihinden sonra verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisi tutarlarından ayrıca fon payı hesaplanmayacaktır. Bu kazanç ve iratlara ilişkin olarak vergilendirme dönemi içinde ödenen fon payları mahsup ve iadeye konu olmayacaktır.
Söz konusu yasal düzenlemeler sonucu 2003 yılının sonuna kadar gerçek veya tüzel kişilerin çeşitli kazançlarına (repo, vadeli mevduat gelirleri, serbest meslek kazancı gibi) ilişkin vergi tevkifatları üzerinden fon payı kesintisi yapılmaya devam edilecektir. Yıllık beyanda ise beyannamede hesaplanan vergi üzerinden fon payı hesaplanmayacak, yıl içinde ödenen bu fon payları mahsup veya iadeye konu olamayacaktır. Yani kazançlardan tevkif edilen vergiler üzerinden ödenen fon paylarının dönüşü mümkün olmayacaktır.
Buna göre örneğin bir A.Ş.’ nin 2003 yılı içinde repo gelirlerine ilişkin tevkif edilen fon payları vergi matrahının tespitinde nasıl dikkate alınacak, bunların muhasebeleştirme işlemi nasıl olacaktır? İndirilebilecek bir gider olacak mı? Yoksa KKEG olarak mı dikkate alınacak?
3824 Sayılı Kanunun 19. maddesinde “Mükellef ve sorumlularca ödenen fon payı, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider yazılmaz, gelir ve kurumlar vergilerine mahsup edilmez.” hükmü yer almaktadır. Söz konusu hüküm gereğince ödenen fon paylarının vergilendirilecek kazancın tespitinde indirim olarak dikkate alınması mümkün görülmemektedir. Nitekim İstanbul Defterdarlığının da konu ile ilgili aynı yönde özelgesi mevcuttur (B.07.4.DEF.0.34.11-KVK-14 Sayılı Özelge-Vergi Dünyası Dergisi Sayı 263).
Dolayısıyla 2003 yılı içinde ödenen fon paylarının, iadesinin yasal olarak mümkün olmaması sebebiyle, 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR hesabında izlenmesi uygun olmamakla beraber, bunların mali kârın tespitinde indirilemeyecek gider (KKEG) olarak muhasebeleştirilmesi uygun olacaktır.