Menkul Sermaye İratlarının Beyanındaki Özellikler
2017 Yılı Gelirlerinin Toplanmasında Dikkat Edilecek Hususlar – Cihangir ÖZKÖK, YMM
Kira, Ücret, Menkul Sermaye İradı, Diğer Kazanç ve İratlar SSS
Bu Yazı Sn. Veysi Seviğ’e aittir
Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 245 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere 2002 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının yıllık beyanname ile beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir (28 Aralık 2002 gün ve 24977 sayılı Resmi Gazete).
– Gelir Vergisi Yasası’nın geçici 55’inci maddesi hükmü uyarınca, vergi kesintisine tabi tutulmuş olan mevduat faizleri, özel finans kurumları tarafından kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları ve repo gelirleri ile menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kâr payları tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir. Bu gelirler beyanı gerekli olan diğer gelirlerle birlikte elde edilmiş olsa bile beyannameye dahil edilmeyecektir.
– 26.07.2001 tarihinden itibaren ihraç edilmiş devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirlerine öncelikle indirim uygulanacak, bilahere kalan miktardan ek istisna olan 76.600.000.000 lira düşülecek, bundan sonra kalan kısım 6.650.000.000 lirayı aşıyorsa beyan edilecektir.
Örneğin herhangi bir kişinin 27.01.2001 tarihinden sonra ihraç edilmiş bulunan Hazine bonolarının itfası sonrası net 700 milyar lira faiz geliri elde ettiğini varsayacak olursak, beyan edilecek menkul sermaye iradı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
– Elde edilen Hazine bonosu faiz geliri 700.000.000.000 TL
– İndirim (700 milyar x % 87.4=) (*) (-) 611.800.000.000 TL
– Gelir Vergisi Yasası geçici 59. madde
uyarınca uygulanacak ek indirim (-)~ 76.600.000.000 TL
İndirim ve ek istisnadan sonra kalan 11.600.000.000 TL
İndirim ve istisnadan sonra kalan kısım 6.650.000.000 lirayı aştığı için 11.600.000.000 liranın tamamı beyan edilecektir.
– 07.10.2001 tarihinden itibaren düzenlenen şahıs sigorta poliçeleri dolayısıyla elde edilen ve 4697 sayılı yasa ile Gelir Vergisi Yasası’nın 75’inci maddesinin ikinci fıkrasına eklenen 15 numaralı bentte tanımlanan menkul sermaye iratları beyan edilmeyecektir.
– Yukarıda belirtilenler dışında kalan ve gayri safi tutarları toplamı 6.650.000.000 lirayı aşmayan menkul sermaye iratlarından vergi kesintisine tabi tutulmuş olanlar ile vergi alacağı dahil kurumlardan elde edilen kâr payları beyan edilmeyecektir.
– Menkul sermaye iratları toplamının 6.650.000.000 lirayı aşıp aşmadığının tespitinde indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması, bu iratların beyan edilmesinin gerektiği durumlarda ise indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının beyan edilmesi gerekmektedir.
– Vergi kesintisine tabi olmayan menkul sermaye iratlarının, tutarına bakılmaksızın beyan edilmesi yasal düzenleme gereği zorunlu olmaktadır.
Diğer yandan 2002 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından;
– Gelir Vergisi Yasası’nın 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresi tarafından çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler,
– Her nevi alacak faizleri,
– Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kâr payları,
indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir.
– Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilmiş bulunan menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının beyanında indirim oranının uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
Ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulaması söz konusu değildir.
2002 yılı için vergisi kesinti suretiyle alınmış bulunan menkul sermaye iratları için öngörülen 6.650.000.000 aşma koşulunda bu miktarın nasıl hesaplandığı konusu uygulamada merak konusu olmaktadır. Bu miktar Gelir Vergisi Yasası’nın 103. maddesinde yer alan gelir vergisi tarifesinin birinci basamağının son rakamı ile ikinci basamağının son rakamı toplamının ikiye bölünmesi ( (3.8 milyar + 9.5 milyar) /2=) 6.650.000.000 sonucunda bulunmaktadır.
(*) Bu oran gelir vergisi 245 seri numaralı Genel Gebliğ ile açıklanmıştır.
