Ayın Son Günlerinde Yapılan Satışlarda KDV
Abdullah TOLU
Rekabet Kurumu Bütçe ve Muhasebe Müdürü
I- GENEL AÇIKLAMA
3065 sayılı KDV Kanunu‘nun 10/a maddesine göre mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin ifası ile KDV yönünden vergiyi doguran olay meydana gelmekte, bu işlemlere ait KDV’nin ise vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihin ait olduğu dönem KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Ancak uygulamada özellikle ayın son günlerinde yapılan satışlarda faturanın VUK’un 231/5. inci maddesinde belirtilen 10 günlük süre dikkate alınarak izleyen düzenlendiği durumlarda, KDV.nin satıcı tarafından hangi dönemde beyan edileceği, alıcı tarafından ise hangi dönemde indirileceği konularında tereddütlerle karşılaşılmaktadır. Aşağıda, sözü edilen konu vergi idaresi ve Danıştay’ın görüşlerine de yer verilmek suretiyle incelenecektir.
II-AYIN SON GÜNLERİNDE YAPILAN SATIŞLARDA KDV BEYANI VE İNDİRİMİ
A- AYIN SON GÜNLERİNDE YAPILAN SATIŞLARDA KDV’NİN BEYANI
Yukarıda da ifade edildiği üzere, mal teslimleri ve hizmet ifası hallerinde KDV yönünden vergiyi doğuran olay, malın teslimi ve hizmetin yapılması anında meydana gelmektedir.
Vuk’un 229. maddesinde fatura; “satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandıgı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika” olarak tanımlanmış, 231/5. maddesinde ise faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldıgı tarihten itibaren azami 10 gün içinde düzenlenecegi hükme baglanmıştır.
Bu hükümlere göre, mal teslimi ve hizmet iflası hallerinde, işleme ait faturanın düzenlenmesi için VUK’UN 231/5. maddesinde belirlenen 10 günlük süre mükelleflere kolaylık saglsmsk amacıyla verilmiş olup, faturanın düzenlenmesi için her durumda mutlak suretle bu 10 günlük sürenin beklenilmesine gerek bulunmamaktadır. Dolayısıyla, faturanın malın teslimi ve hizmetin iflası anında düzenlenmesi de mümkün bulunmaktadır.
KDV malın teslimi ve hizmetin yapılması anında dogdugundan, faturanın 10 gün içinde düzenlenmesi vergiyi doğuran olayın meydana gelme tarihini ve ve vergini bu tarihin ait oldugu dönemde beyanını etkilememektedir. bBu nedenle, mal teslimi ve hizmet ifalarına ait KDV’nin, vergiyi doguran olayın meydana geldiği ay KDVbeyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Ayın son günlerinde yapılan satışlarda mükellefler, 10 günlük süreyi dikkate alarak satışa ait faturaları izleyen ayları düzenleyebilmektedirler. Örneğin, 25.06.2002 tarihinde teslim edilen mala ait faturanın 10 günlük sürede dikkate alınarak 03.07.2002 tarihinde düzenlenmesi gibi. Bu satışta vergiyi doguran olay, 25.06.2002 tarihinde meydana geldiginden, satışa ait KDV’nin Haziran 2002 dönemi KDV beyannamesiyle beyan edilmesi gerekmektedir. Faturanın Temmuz ayında düzenlenmesi, verginin Haziran ayında beyan edilmesi zorunlulugu değiştirmemektedir. Aksi halde, diger bir ifade ile verginin Haziran değil, faturanın düzenlendiği Temmuz ayında beyan edilmesi, vergi ziyaını ve beraberinde çeşitli cezai yaptırımları gündeme getirebilecektir. (1).
Maliye Bakanlığı tarafından verilen ve aşağıda özetleri yeralan Özelgelerde de ayrı doğrultuda idari görüş bildirilmiştir:
“VUK’un 231. maddesinde fatura düzenlenmesi için on günlük süre tanınmış olması, teslim veya hizmetin faturanın düzenlendiği tarihte yapıldığı anlamını taşımamaktadır. Bu durumda, henüz fatura düzenlenmemiş olsa bile, teslim edilen mala veya yapılan hizmete ilişkin katma değer vergisi, teslim veya hizmetin yapıldığı anda doğmuş bulunduğundan, ait olduğu dönem hesaplarında gösterilmesi ve beyan edilmesi gerekmektedir.
Buna göre, 27 Ekim tarihinde satılarak teslim edilen ve sevk irsaliyesine bağlanan mal için, Vergi Usul Kanunu’nun 231/5. maddesi uyarınca 5 Kasım tarihinde fatura düzenlenmesi halinde, bu mal veya hizmet satışından doğan verginin satıcı tarafından, malın teslim edildiği vergilendirme döneminde yani Ekim ayına ait beyannamede beyan edilmesi gerekmektedir.” (2)
“Malın teslim edildiği veya hizmetin yapılmadığı anda katma değer vergisini doğuran olay meydana gelmekte olup, sevk irsaliyesi ile sevkedilen mallarda sevk irsaliyesinin tarihi, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarih olacaktır. Bu mallara ait faturanın 10 gün içerisinde düzenlenebilecek olması, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihi değiştirmeyecektir.” (3)
Ayrıca, Danıştay tarafından verilen bir Karar ise; “Vergiyi doğuran olay malın teslimi ile meydana geldiğinden, vergilendirmenin teslim tarihine göre yapılması gerekir.” şeklindedir (4).
Diğer yandan, Maliye Bakanlığı’nca tayin edilen bir özelgede, 10 günlük fatura düzenleme tarihinin tespitinde irsaliyenin düzenlendiği tarihin esas alınması gerektiği bildirilmiştir. Söz konusu Özelge; “Faturanın irsaliyenin düzenlendiği tarihten itibaren 10 gün içinde düzenlenmesi gerekir, 10 günlük sürenin tespitinde fiili sevk tarihinin esas alınması mümkün değildir.” şeklindedir (5).
B- AY’IN SON GÜNLERİNDE SATIŞI YAPILAN ANCAK FATURASI İZLEYEN AYDA DÜZENLENEN SATIŞLARDA KDV İNDİRİMİ
Yukarıda da belirtildiği üzere, ayın son günlerinde teslim edilen mallar veya yapılan hizmetlere ait faturanın 10 günlük süre dikkate alınarak izleyen ayda düzenlenmesi halinde, bu satışlara ait hesaplanan KDV’nin vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ay (malın teslim edildiği ay) beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak, KDV indirimi yönünden durum farklıdır. KDV Kanunu’nun 34/1. maddesine göre, KDV’nin indirilebilmesi için;
– KDV’nin fatura veya benzeri belge üzerinde ayrıca gösterilmesi,
– Bu belgelerin yasal defterlere kaydedilmesi
gerekmektedir.
Ayın son günlerinde yapılan mal teslimleri ve hizmetlere ait faturanın 10 günlük süre dikkate alınarak izleyen ayda düzenlenmesi halinde, alıcılar KDV’yi ancak bu faturaları yasal defterlerine kaydettikleri ayda indirim konusu yapabileceklerdir. Diğer bir ifade ile, 10 günlük sürede dikkate alınarak izleyen ayda düzenlenen faturalar alıcılar tarafından ancak düzenlendikleri ayda yasal defterlere intikal ettirilebileceğinden, bu faturalardaki KDV’de ancak bu dönemde indirilebilecektir. Görüldüğü gibi, KDV’nin beyanı açısından vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi yeterli iken, KDV indirimi yönünden mutlak suretle fatura veya benzeri belgenin düzenlenmesi ve bu belgelerin yasal defterlere kaydedilmesi gerekmektedir (6). Örneğin, mal teslimlerinde malın teslim edildiğini gösteren sevk irsaliyesi KDV’nin beyanı açısından yeterli kabul edilirken, sevk irsaliyesine dayalı olarak KDV indirimi yapılması mümkün bulunmamaktadır (7).
III- SONUÇ
Yukarıda yapılan açıklamalardan da farkedileceği üzere ayın son günlerinde teslim edilen mallar ile yapılan hizmetlerde vergiyi doğuran olay teslim ve hizmetin yaplması anında meydana geldiğinden, fatura 10 günlük süre dikkate alınarak sonraki ayda düzenlense dahi, bu satışlara ait KDV, faturanın düzenlendiği ay değil vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ay beyannamesi ile beyan edilecektir. Bu durum kanuni bir zorunluluktur. Ancak, bu şekilde yapılan satışlarda KDV, alıcılar tarafından ancak faturanın yasal defterlere kaydedildiği ay beyannamesinde indirilebilecektir.
| 1- Şükrü Kızılot, KDV Kanunu ve uygulaması, Yaklaşım Yayınları, Ankara 1998 C:2, s.575 vd |
| 2- MB’nin, 30.06.1992 tarih ve 53911 sayılı Özelgesi, |
| 3- MB’nin, 24.01.1989 tarih ve 6375 sayılı Özelgesi, |
| 4- Dn. 7.D.’nin 28.04.1992 tarih ve E. 1992/3840, K.1992/1317 sayılı Kararı |
| 5- MB’nin, 26.05.1997 tarih ve 21589 sayılı Özelgesi |
| 6-V.Arif Şimşek-Abdullah Tolu, KDV’de İndirim,Yaklaşım Yayınları, Ankara, Nisan 2002, s.119 vd. |
| 7- MB’nin 20.07.1994 tarih ve 48839 sayılı özelgesi |