Sermaye Hareketleri Genelgesi TCMB
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI ANONİM ŞİRKETİ İDARE MERKEZİ:
ANKARA
B.02.2.TCM.0.09.00.03-25
DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Kambiyo Mevzuatı Müdürlüğü
Tarih: 2 Ocak 2002
Konu: Sermaye Hareketleri
Genelge No: 2002/YB-1 2002/ŞB-1
İlgi: 5 Mart 1992 tarih ve “Sermaye Hareketleri” işaretli 92/YB-1 sayılı genelgemiz.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ile 91-32/5 Sayılı Tebliğin “Sermaye Hareketleri”ne ilişkin hükümlerinin uygulanmasına dair ilgide kayıtlı Genelgemiz, değişir sayfalı olarak yeniden düzenlenerek ilişikte gönderilmektedir.
Buna göre işlem yapılmasını rica ederiz.
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI
İdare Merkezi
Süha MİRAHUR Sait SOYLU
Genel Müdür Genel Müdür Yardımcısı
TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI
SERMAYE HAREKETLERİ GENELGESİ
BANKACILIK VE FİNANSAL KURULUŞLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAMBİYO MEVZUATI MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLÜM:I
SERMAYE İTHAL VE İHRACI
1.SERMAYE İTHALİ
1.1.TÜRKİYE’YE GELECEK YABANCI SERMAYE
1) Yabancı yatırımcıların Türkiye’de yeni şirket kurmak, şube açmak, mevcut bir şirkete doğrudan veya dolaylı iştirak etmek ve sermaye artışında bulunmak suretiyle yatırım yapmaları 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümleri tarafından aksi öngörülmedikçe serbesttir.(1) (Petrol Kanunu hükümleri saklıdır.)
2) Yabancı yatırımcı: Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapan,
-Yabancı ülkelerin vatandaşlığına sahip gerçek kişiler ile yurt dışında ikame eden Türk vatandaşlarını,
-Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişileri ve uluslararası kuruluşları, Doğrudan yabancı yatırım: Yabancı yatırımcı tarafından
1) Yurt dışından getirilen;
a) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca alım satımı yapılan konvertibl para şeklinde nakit sermaye,
b) Şirket menkul kıymetleri (devlet tahvilleri hariç),
c) Makine ve teçhizat,
d) Sınai ve fikri mülkiyet hakları,
2) Yurt içinden sağlanan;
a) Yeniden yatırımda kullanılan kar, hasılat, para alacağı veya mali değeri olan yatırımla ilgili diğer haklar,
b) Doğal kaynakların aranması ve çıkarılmasına ilişkin haklar, gibi iktisadi kıymetler aracılığıyla;
i. Yeni şirket kurmayı veya şube açmayı,
ii. Menkul kıymet borsaları dışında hisse edinimi veya menkul kıymet borsalarında en az %10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olmayı
ifade eder.
3) Yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlerin Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla irtibat bürosu açmalarına Hazine Müsteşarlığı tarafından izin verilir.
Yabancı şirketlerin para ve sermaye piyasaları, sigortacılık gibi özel mevzuatı bulunan alanlarda faaliyette bulunmak amacıyla irtibat bürosu açma taleplerine ilgili özel mevzuatı çerçevesinde yetkili kılınan kurum ve kuruluşlarca izin verilir.
(1) Hazine Müsteşarlığının 10 Eylül 2003 tarih ve 55297 sayılı yazısı.
İrtibat bürolarına azami 3 yıllık süre ile faaliyet izni verilir. Geçmiş yıl faaliyetleri dikkate alınarak her defasında azami 3 yıl olmak üzere Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından süre uzatımı yapılabilir.
İrtibat büroları, kapanış ve tasfiye sonucunda oluşan bakiye haricinde, transfer talebinde bulunamazlar.
4) Nakit dışı sermayenin değer tespiti, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde yapılır. Yabancı ülkelerde kurulu bulunan şirketlerin menkul kıymetlerinin yatırım aracı olarak kullanılması halinde menşe ülke mevzuatına göre değer tespitine yetkili makamların veya menşe ülke mahkemelerince tespit edilecek bilirkişilerin ya da uluslararası değerlendirme kuruluşlarının değerlendirmeleri esas alınır.
1.2.YABANCI SERMAYE PAYININ ÖDENMESİ
A) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Düzenlemelere Göre “Sermaye Pay Bedellerinin Ödenmesi Esasları:
Bir gerçek veya tüzel kişinin bir şirkete iştiraki; kuruluşta kurucu ortak olarak yer almak, kurulu bulunan bir şirkette sermaye artırımına katılmak veya bir ortağın paylarını devir yoluyla iktisap ederek mümkün olup, sermaye pay bedeline ilişkin ödeme yükümlülüğünün gerçekleştirilmesinde aşağıdaki açıklamalara göre işlem yapılacaktır;
1) Şirkete Kurucu Ortak Olarak İştirak Edilmesinde Pay Bedellerine İlişkin Ödeme Yükümlülüğü:
a) Gerek anonim şirket ve gerekse limited şirket kuruluşunda, kuruluşun yazılı bir şekilde sözleşme ile yapılması ve kurucu ortakların imzalarının noterce onaylanması,
b) Anonim şirket kuruluşunda nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşinin; limited şirket kuruluşunda esas sermaye pay bedellerinin en az yüzde yirmi beşi tescilden önce, 5411 sayılı Bankacılık Kanununa bağlı bir bankada, kurulmakta olan şirket adına açılacak özel bir hesaba, sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılması;
c) Taahhüt edilen payların, Kanunda veya esas sözleşmede öngörülmüş bulunan ve Kanunda yazılı olandan daha yüksek tutarların ödendiğini gösteren bankadan alınacak bir yazının, mevzuatın öngördüğü diğer belgelerle birlikte ticaret sicili müdürlüğüne ibraz edilerek şirket kuruluşu tescil ettirilmesi,
d) Şirketin tüzel kişilik kazandığını bildiren ticaret sicili müdürlüğünden alınacak bir yazısının bankaya sunulması üzerine, söz konusu tutarların banka tarafından sadece şirkete ödenmesi;
e) Kurucu ortakların imzalarının noterce onaylandığı tarihten itibaren, üç ay içinde kuruluşa ilişkin tescil işleminin yapılmaması durumunda ise bu hususu doğrulayan ticaret sicili müdürlüğünden alınacak bir yazının bankaya sunulması üzerine, söz konusu bedellerin banka tarafından sahiplerine geri verilmesi
gerekmektedir.
Yabancı ortağa geri verilecek olan bloke hesaptaki tutarlar kredi olarak değerlendirilmez.
Diğer taraftan, nakden taahhüt edilen payların itibari değerinin en az yüzde yirmi beşinin tescilden önce şirketin banka hesabına yatırılması gerekmekle birlikte, geri kalan kısmın şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Bu geri kalan tutarın ödenmesi, yukarıda belirtilen yüzde yirmi beşlik kısım için öngörülen işlem sürecine tabi değildir. Geri kalan tutar bankaya yatırıldığı andan itibaren şirket tarafından serbestçe kullanılabilir.(1)
(1) T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının 10.04.2014 tarih ve 2162 sayılı yazısı.
2) Sermaye Artırımında Pay Bedellerine İlişkin Ödeme Yükümlülüğü:
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 459 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına göre yabancı ortaklı şirketin sermaye artırımı bedellerinin ödenmesinde de, yukarıda ikinci fıkrada belirtilen kuruluşa ilişkin hükümler doğrultusunda işlem yapılması gerekmektedir.
Sermaye artırımlarında, mevcut ortaklarca yeni pay alma haklarını (rüçhan hakkı) kullanmak suretiyle katılım sağlanabileceği gibi mevcut ortaklar dışındaki gerçek veya tüzel kişilerce de sermaye artırımına katılım sağlanarak şirkete iştirak edilmesi mümkün bulunmaktadır.
a) Sermaye artırımına katılım sağlayan gerek mevcut ortaklar gerekse mevcut ortaklar dışındaki gerçek veya tüzel kişilerce anonim şirketlerde nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşinin, limited şirketlerde, esas sermaye pay bedellerinin en az yüzde yirmi beşinin tescilden önce şirket adına açılmış olan banka hesabına, sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılması,
b) Söz konusu tutarların ödendiğini gösteren bankadan alınacak bir yazının, mevzuatın öngördüğü diğer belgelerle birlikte ticaret sicili müdürlüğüne ibraz edilerek sermaye artırımı tescil ettirilmesi,
c) Sermaye artırımının tescil edildiğini bildiren ticaret sicili müdürlüğünden alınacak bir yazısının bankaya sunulması üzerine, söz konusu tutarların banka tarafından sadece şirkete ödenmesi,
d) Genel kurulun sermaye artırımı kararından veya kayıtlı sermaye sistemini benimseyen şirketlerde yönetim kurulunun sermaye artırımı kararından itibaren üç ay içinde sermaye artırımına ilişkin tescil işleminin yapılmaması durumunda ise bu hususu doğrulayan ticaret sicili müdürlüğünden alınacak bir yazısının bankaya sunulması üzerine, söz konusu bedellerin banka tarafından sahiplerine geri verilmesi gerekmektedir. Yabancı ortağa geri verilecek olan bloke hesaptaki tutarlar kredi olarak değerlendirilmez.
Diğer taraftan, sermaye artırımlarında da nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşinin tescilden önce şirketin banka hesabına yatırılması, geri kalan kısmın, şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Bu geri kalan tutarın ödenmesi, yukarıda belirtilen yüzde yirmi beşlik kısım için öngörülen işlem sürecine tabi değildir. Geri kalan tutar bankaya yatırıldığı andan itibaren şirket tarafından serbestçe kullanılabilmektedir.
Yabancı ortaklardan ileride gerçekleştirilecek sermaye artışı için şirket hesabına yatırılan tutarların sermayeye ilave edilebilmesi, ancak sermaye artışı payı için yukarıda açıklanan işlem süreci çerçevesinde sermaye artışı gerçekleştirilmesi suretiyle mümkündür. Aksi halde bu tutar, yabancı ortak yönünden alacağın sermayeye ilavesi, şirket yönünden ise yurt dışındaki ortaktan alınan dış kredi olarak nitelendirilecektir. Bu durumda söz konusu tutarın, yurt dışına iadesinin istenmesi durumunda, bu tutarın geri ödemesi kredi olarak yapılacak ve kredi geri ödenmesine ilişkin esas ve usullere tabi tutulacaktır.
Bir şirketin yabancı ortağından aldığı kredinin yurt dışına geri ödenmeyip, yabancı sermaye pay bedeli olarak sermayeye dâhil edilmesi mümkün olup, yukarıda açıklanan esaslara tabidir. Ayrıca, bahse konu kredinin sermayeye eklenmesine ilişkin süreçler tamamlandığında yurt dışı kredisinin alışını yapan banka tarafından kredinin geri ödenmediği ve sermayeye eklendiği bilgisinin İstatistik Genel Müdürlüğü, Ödemeler Dengesi Müdürlüğüne yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.(1)
(1) Hazine Müsteşarlığının 7.4.2005 tarih ve 20284 sayılı yazısı.
Tamamı İçin Tıklayınız
