10 Mayıs 2001 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 24398
Maliye Bakanlığından:
(1) müteselsil sorumlulukla ilgili 5 inci bölümünde “Müteselsil sorumluluk kapsamına girmese dahi herhangi bir nedenle Hazine’ye intikal etmeyen vergi, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29 ve 32 nci maddelerine göre indirim ve iade konusu yapılmayacaktır.” şeklinde yer alan ifade, Danıştay 11 inci Dairesi tarafından iptal edilmiş ve bu karar(2) Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca onanmıştır(3). Söz konusu ifadenin iptal edilmesi nedeniyle, müteselsil sorumluluk ve katma değer vergisi iadeleriyle ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.
1. Müteselsil Sorumluluk
1.1. İşleme Doğrudan Taraf Olanlar
Mal veya hizmet alım-satımından doğan katma değer vergisinin satıcı tarafından Hazineye intikal ettirilmediğinin tespiti halinde kendilerine teslim veya hizmet ifasında bulunulan mükellefler, işlem bedeli üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olmak üzere, Hazineye intikal etmeyen vergiden 70 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin 5 inci bölümünde belirlenen usul ve esaslara göre satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olacaktır.
Ancak alıcılar, katma değer vergisi dahil toplam işlem bedelini;
– banka ve benzeri finans kurumları vasıtasıyla ödemeleri ve banka veya benzeri finans kurumuna yapılacak ödeme sırasında düzenlenecek belgede satıcının (veya adına hareket edenlerin) adı- soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile banka veya benzeri finans kurumundaki hesap numarasını ve vergi kimlik numarasını doğru olarak yazdırmaları,
– ödemenin çekle yapılmış olması halinde Türk Ticaret Kanununun 697 nci maddesinin 1 ve 2 numaralı fıkrasına uygun olarak çek düzenlemeleri ve lehine çek keşide edilenin vergi kimlik numarasını yazmaları,
halinde müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmayacaklardır. Bu çerçevede herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın, örneğin kasadan ödeme yapılması şeklinde, gönderilen havaleler sorumluluğu kaldırmayacaktır. Ayrıca dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri gibi ihracata aracılık eden mükelleflerin bu uygulamadan yararlanabilmeleri için ihracatına aracılık ettikleri mükelleflerin de ödemelerini yukarıda belirtilen şekilde tevsik etmeleri gerekmektedir.
Ancak alıcı ile satıcı arasında muvazaaya dayanan bir işlem yapıldığının veya menfaat sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon veya yönetimi içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin bulunduğunun vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarla tespit edilmesi halinde ödeme yukarıdaki şekilde tevsik edilmiş olsa bile müteselsil sorumluluk kalkmayacaktır.
Öte yandan Katma Değer Vergisi Kanununun 17 nci maddesinin 1 numaralı fıkrasında sayılan (tarımsal amaçlı kooperatifler hariç) kurum ve kuruluşlar ile sermayelerinin (% 51) veya daha fazlası kamuya ait iktisadi işletmelerinin mal teslimi veya hizmet ifalarında taraf olduğu alım-satım işlemlerinde müteselsil sorumluluk uygulanmaması uygun görülmüştür. Buna göre;
– yukarıda sayılan kuruluşların mal ya da hizmet satın aldıkları mükelleflerin bu alışlarla ilgili vergiyi,
– bu kuruluşlardan mal ya da hizmet satın alanların ise bu alışlarla ilgili vergiyi sözü edilen kuruluşların,
Hazineye intikal ettirmemeleri nedeniyle müteselsil sorumluluk kapsamında işlem yapılmayacaktır.
1.2. İşleme Doğrudan Taraf Olmayanlar
Bir mükellefin, mal veya hizmet temin ettiği safhalardan daha önceki safhalarda, bu mal veya hizmetle ilgili katma değer vergisinin Hazineye intikal ettirilmemiş olması nedeniyle müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulabilmesi için, 70 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde belirtildiği üzere sözü edilen mükellef ile vergiyi Hazineye intikal ettirmeyenler arasında; menfaat sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon veya yönetimi içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin mevcudiyetinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarda açıkça belirtilmiş olması zorunludur.
2. Katma Değer Vergisi İadeleri
2.1. Kendileri veya Mal ya da Hizmet Temin Ettikleri Mükellefler Hakkında Olumsuz Rapor veya Tespit Bulunan Mükelleflerin İade Taleplerine İlişkin Düzenleme
İade talep eden mükellefin kendisi veya mal ya da hizmet temin ettiği mükellefler hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunması halinde daha önce bu konuda yayımlanmış genel tebliğlerde belirtilen işlemlerin uygulanması sırasında aşağıdaki hususların da dikkate alınması gerekmektedir.
2.1.1. 56 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği(4) ile öngörülen ödeme şartının yol açacağı finansal sıkıntılar ve bu nedenle ihracatta meydana gelebilecek olumsuzluklar dikkate alınarak; vergi inceleme raporlarına istinaden tarh edilen vergi ve buna bağlı ceza, gecikme faizi ve gecikme zammına teminat gösterilmesi yeterli bulunmuştur.
2.1.2. Haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı konusunda rapor bulunanların katma değer vergisi iadelerinin genel esaslara göre yerine getirilmeye başlanması halinde; bunların bu nedenle yükseltilmiş teminat istenen ortaklarının, ortağı olduğu mükelleflerin ve bunlardan mal veya hizmet alanların iade talepleri de genel esaslara göre yerine getirilebilecektir.
2.1.3. Haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı konusunda rapor bulunanlardan alınan mal veya hizmet bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin, iadesi talep edilen miktarın (%5’ini) geçmemesi ve bu kısmın iadesinin istenmemesi halinde konu incelemeye sevk edilmeyecek, iade talebi bu mükelleflerin tabi oldukları esaslara göre yerine getirilecektir. Ancak sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı konusunda rapor bulunan mükellef hakkında ilgili yasa hükümlerinin uygulanacağı tabiidir.
2.1.4. 80 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin(5),
– (2.) maddesinde belirtilen nedenlerle incelenen dönem için verilen 4 kat teminat inceleme sonucuna göre çözülecektir. Bir kat teminatlar ise yeminli mali müşavir raporuna göre çözülebilecek, teminat verilmemiş olması halinde yeminli mali müşavir raporuna göre iade yapılabilecektir.
– (3.) maddesinde belirtilen durumdaki mükelleflerin olumsuz tespitlerin olmadığı dönemlere ilişkin iade talepleri yeminli mali müşavir raporuna göre yerine getirilebilecek, teminat karşılığı iade alınmışsa verilen teminatlar yeminli mali müşavir raporlarına göre çözülebilecektir.
2.2. İndirimli Teminat Uygulaması
Katma Değer Vergisi Kanunun 32 nci ve Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 52 nci maddelerinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden;
2.2. 1.
i. 29 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğindeki(6) şartları haiz dış ticaret sermaye şirketleri ile 46 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin (F) bölümünde(7) belirtilen sektörel dış ticaret şirketlerinin ihracat istisnasından doğan katma değer vergisi iade taleplerinin (% 4),
ii. 28 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin(8) (F) bölümündeki şartları haiz imalatçı ve imalatçı ihracatçıların, 62 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin (B) bölümünde(9) belirtilen özel finans kurumlarının, 70 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin 2 nci bölümündeki şartları haiz ihracatçıların ihracat istisnasından doğan katma değer vergisi iade taleplerinin (% 8),
teminat karşılığı yerine getirilmesi uygun görülmüştür.
2.2.2 Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren ve 28 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin (F) bölümünde belirtilen niteliklere sahip imalatçılardan son 5 vergilendirme döneminde haklarında olumlu rapor henüz yazılmamış olan dış ticaret sermaye şirketi statüsündeki mükelleflerin, 1318 sayılı Finansman Kanununda yer alan tarifelerdeki taşıtların ihracatından kaynaklanan katma değer vergisi iade taleplerinin olumlu 5 rapor düzenlenmesi beklenmeksizin (% 4) teminat karşılığında yerine getirilmesi uygun görülmüştür.
Bu kapsama giren mükelleflerin Tebliğin yayımından önce verdikleri teminatların bu bölümde belirlenen oranı aşan kısmı kendilerine iade edilecektir.
2.2.3. 56 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde indirimli teminat uygulamasından yararlanan mükelleflerle ilgili olarak ifade edilen (%10) oranının bu bölümde yeniden belirlenen oranlara göre dikkate alınacağı tabiidir.
2.3. Mahsup Suretiyle Yapılabilecek İade İşlemleri
2.3.1. Katma Değer Vergisi Kanununun 29 ve 32 nci maddelerinin verdiği yetkiye istinaden, ihracat istisnası ve ihraç kaydıyla teslimlerden doğan katma değer vergisi iadelerine ilişkin olarak 81 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği(10) ile sağlanan mahsup imkanının bu Kanunun 13, 14 ve 15 inci maddeleri uyarınca vergiden istisna olan işlemler ile 29/2 maddesine göre Bakanlar Kurulunca vergi oranı indirilen teslim ve hizmetlerden doğan katma değer vergisi iadelerine de teşmil edilmesi uygun görülmüştür.
2.3.2. Katma değer vergisi iadesini, kendilerine mal tesliminde veya hizmet ifasında bulunanların vergi borçlarına mahsubunu talep edenlerin mahsup talep edebilecekleri miktara ilişkin olarak 28 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen sınırlama kaldırılmıştır. Buna göre, iade hakkı sahipleri kendilerine mal teslim edenlere veya hizmet ifasında bulunanlara ödedikleri katma değer vergisi miktarı ile bağlı kalmaksızın mahsup talep edebileceklerdir. Ayrıca katma değer vergisine tabi olmayan bir mal veya hizmet temin edilmesi halinde de mahsup talep edilmesi mümkün bulunmaktadır.
2.3.3. 61 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde(11) belirtilen “İstisna Belgeli” satıcılara ihraç kaydıyla teslimde bulunanlar lehine doğacak iade alacakları da bu mükelleflerin kendilerinin, ortaklarının veya mal veya hizmet satın aldıkları mükelleflerin vergi borçları ile Sosyal Sigortalar Kurumu prim borçlarına 81 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen açıklamalar çerçevesinde mahsup edilebilecektir.
2.4. Teyit Beklenmeksizin Yapılabilecek İadeler
2.4.1. Katma değer vergisi iade alacaklarının Sosyal Sigortalar Kurumu prim borçlarına veya vergi borçlarına mahsubu için başvuruda bulunan mükelleflerin talepleri, 77 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğine(12) göre teyidi gereken gümrük beyannamelerine ilişkin teyit işlemlerinin tamamlanması beklenmeksizin yerine getirilecektir. Teyidin mahsup işleminden sonra yapılacağı tabiidir.
2.4.2. Nakden iade talep eden mükelleflerin teyit sonucunu beklemeden iade almak istemeleri halinde;
– indirimli teminat uygulamasından yararlananların (% 100),
– diğerlerinin (% 200)
oranında teminat vermeleri üzerine talepleri yerine getirilecektir. Teyitlerin alınmasından sonra fazla alınan teminatlar iade edilecektir.
2.5. İndirimli Orana Tabi İşlemleri Olanlara 2000 Yılında Yapılacak İadeler
2.5.1. İndirimli orana tabi teslim ve hizmetlerde bulunan mükelleflerin Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin 2 numaralı fıkrası uyarınca Bakanlar Kurulunca 2000 yılı için belirlenen miktarı aşan verginin iadesine ilişkin hesaplamalarını Mart 2001 dönemi beyannamesinde tamamlayamamış olmaları halinde, 74 ve 76 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerindeki(13) usul ve esaslar ile bu Tebliğin (2.3.1.) bölümüne göre Nisan, Mayıs ve Haziran 2001 dönemine ilişkin beyannamelerinde iade talep etmeleri de mümkündür.
Tebliğ olunur.
(1) 10.9.1998 tarihli ve 23459 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(2) Danıştay 11 inci Dairesinin 27.3.2000 günlü ve E: 1998/4856, K: 2000/1115 sayılı kararı.
(3) Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun 12.1.2001 günlü ve E: 2000/238, K: 2001/20 sayılı kararı.
(4) 13.8.1996 tarihli ve 22726 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(5) 25.1.2001 tarihli ve 24298 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(6) 12.8.1988 tarihli ve 19897 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(7) 17.3.1995 tarihli ve 22230 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(8) 1.8.1988 tarihli ve 19886 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(9) 2.4.1997 tarihli ve 22952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(10) 1.3.2001 tarihli ve 24333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(11) 1.3.1997 tarihli ve 22920 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(12) 1.12.2000 tarihli ve 24247 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(13) 74 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği 14.9.2000 tarih ve 24170, 76 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği 23.9.2000 tarih ve 24179 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.