Katma Değer Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 51)

Katma Değer Vergisi uygulamaları ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.

I. TÜRKİYE’DE İKAMET ETMEYEN YOLCULARA YAPILAN TESLİMLERDE İSTİSNA UYGULAMASI

28 Temmuz 1994 tarih ve 22004 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin A/7-e bölümünde; Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara, Maliye Bakanlığından “Yetki Belgesi” almış aracı firmalar tarafından katma değer vergisi iadesi yapılabilmesi öngörülmüş, bu kapsamda işlem yapmak isteyen aracı firmaların Maliye Bakanlığına bir dilekçe ile başvurmaları halinde, yapılacak araştırma ve inceleme sonucunda kendilerine yetki belgesi verilebileceği belirtilmiştir.

Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi yapmak üzere “Yetki Belgesi” talep eden aracı firmalarda aranılacak şartlar ile belge düzeni ve diğer hususlarla ilgili usul ve esaslar, Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.

A _ YETKİ BELGESİ İÇİN BAŞVURUDA BULUNACAK ARACI FİRMALARDA ARANILACAK ŞARTLAR

Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi yapmak üzere yetki belgesi verilecek aracı firmaların aşağıdaki şartlara sahip olmaları gerekmektedir.

1. Bilanço esasına göre defter tutmaları.

2. Asgari özkaynak tutarının 1.000.000.000 lira olması.

3. Ücretli statüsünde en az 5 eleman istihdam etmeleri.

4. Haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediğine veya bilerek kullandığına dair rapor bulunmaması.

B _ BAŞVURU DİLEKÇESİNE EKLENECEK BELGELER

Bu şartları topluca taşıyan firmalardan Yetki Belgesi almak isteyenlerin Maliye Bakanlığına bir dilekçe ile başvurması ve bu dilekçeye aşağıdaki belgelerin eklenmesi gerekmektedir.

1. Ticaret Sicil Gazetesinin bir örneği.

2. İmza sirkülerinin onaylı bir örneği.

3. Ötedenberi işe devam etmekte olanlar için son ayrıntılı bilanço ve gelir tablosunun firma kaşesi tatbik edilerek ve firma yetkililerince imzalanarak onaylanmış birer örneği.

C _ YETKİ BELGESİNİN VERİLMESİ

Yetki Belgesi almak için başvuruda bulunacak firmalar hakkında, görevlendirilecek bir Merkezi Denetim Elemanına inceleme yaptırılacaktır. Bu incelemede; firmanın mevcut faaliyeti, mali yapısı, eleman durumu ve benzeri hususlar dikkate alınarak, Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi yapabilecek durumda olup olmadığı araştırılacaktır. İnceleme raporunun Bakanlığımızca değerlendirilmesi sonunda Yetki Belgesi verilebilecektir.

Yetki belgesi alan firmaların, iade işlemlerine aracılık edecekleri izin belgeli satıcılar ile birer sözleşme yapması gerekmektedir. Yapılan her sözleşmenin noter onaylı bir örneği sözleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde Bakanlığımıza (Gelirler Genel Müdürlüğü) gönderilecektir.

Yetki belgesi sahibi aracı firmalar ile izin belgeli satıcılar, iade işleminin yapılmasından müteselsilen sorumludurlar. İadenin herhangi bir nedenle yetki belgeli aracı firma tarafından yapılmaması halinde, izin belgeli satıcılar 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğindeki esaslar çerçevesinde iadeyi yapmakla yükümlüdürler. Bu hususun izin belgeli satıcılarla yapılacak sözleşmelerde açıkça belirtilmesi gerekmektedir.

İadenin aracı firmalarca, mücbir sebepler dışındaki nedenlerle aksatılması ve bunun mutad ölçüleri aşacak biçimde tekerrür etmesi halinde, yetki belgesi iptal edilebilecektir.

Yetki belgesi alan aracı firmalar 1 ay içinde yapılan iadelere ait bilgileri (sadece adet ve toplam tutar olarak) izleyen ay içinde, dönem sonu ayrıntılı bilançoları ile gelir tablolarını da gelir ve kurumlar vergisi beyanname verme süresinin bitimini izleyen ay içinde Bakanlığımıza göndereceklerdir.

D _ BELGE DÜZENİ

43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde; Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara tanınan istisna kapsamındaki satışların vergi dairesinden “izin belgesi” almış satıcılar tarafından yapılabileceği, bu satışlarla ilgili faturanın 4 nüsha olarak düzenleneceği belirtilmiş, faturada yer alması gereken bilgiler ise Tebliğin A/5 bölümünde açıklanmıştır.

Aynı Tebliğe göre iade işleminde çek kullanılması da mümkündür. Bu durumda izin belgeli satıcıların Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapacakları satışlarda fatura ve çekin prensip olarak ayrı ayrı düzenlenmesi gerekmektedir.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinde, “Maliye Bakanlığı mükellef ve meslek grupları itibariyle muhasebe usul ve esaslarını tespit etmeye, bu Kanuna göre tutulacak defter ve düzenlenecek belgelerin tutulması ve düzenlenmesi mecburiyetini kaldırmaya, vergi kayıp ve kaçağını önlemek amacıyla tutulmakta olan defter ve belgelere ilaveten tutulmasını veya düzenlenmesini uygun görüdğü defter ve belgelerin mahiyet, şekil ve ihtiva edeceği hususları belirlemeye, bunlarda değişiklik yapmaya;……….. yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükmün Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde belirtildiği gibi fatura ve çekin ayrı ayrı düzenlenebilmesinin yanı sıra, yetki belgesi almış aracı firmayla sözleşmesi bulunan izin belgeli satıcılardan isteyenlerin, aşağıda belirtilen şartları taşımak kaydıyla fatura/çek ibareli belgeyi fatura olarak kullanması uygun görülmüştür.

1. Fatura/Çek, yetki belgeli aracı firmaların sözleşme yaptıkları izin belgeli satıcılar tarafından kullanılabilecektir.

2. Fatura/Çek’de;

– Yetki belgeli aracı firmanın adı-soyadı veya ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası,

– Müşterinin adı-soyadı veya ticaret unvanı, adresi,

– Sözleşmeli satıcının adı-soyadı veya ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası,

– Düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası,

– Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı,

şeklindeki bilgilerin bulunması zorunludur. Ayrıca bu belgede, Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara katma değer vergisi iadesi dışında kullanılamıyacağı ve ciro edilemiyeceğine dair bir ifadeye de yer verilecektir.

Öte yandan, Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelik uyarınca belgelerin basım işini yapan matbaa işletmecisi, belgelerin ön yüzüne dip not şeklinde adı ve soyadını, varsa ticaret unvanını, adresini, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi numarası ile Defterdarlıkla anlaşmasının tarihini yazacaktır.

3. Bu belge aracı firma tarafından 1 asıl 3 örnek olmak üzere yurt dışında da bastırılabilecek, ancak seri ve sıra numarası ile Maliye Bakanlığının özel işareti (amblem), yurt içinde aracı firmanın faaliyette bulunduğu il sınırları içindeki anlaşmalı matbaalardan biri tarafından basılacaktır.

4. Fatura/Çek’in yalnızca asıllarında Maliye Bakanlığının özel işaretinin (amblem) bulunması yeterlidir. Diğer örneklerde bu işaretin bulunma zorunluluğu yoktur.

5. Anlaşmalı matbaalarda yaptırılacak işlemler için, yetki belgeli aracı firma tarafından bağlı oldukları Vergi Dairesinden izin yazısı alınacaktır.

Söz konusu izin yazısının verilmesi sırasında daha önce yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerindeki ve Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelikteki esaslara uyulacaktır.

6. Fatura/Çekler, aracı firma tarafından, satıcıların adı-soyadı veya ticaret ünvanı, vergi dairesi, vergi numarası ve adresini ihtiva edecek biçimde bastırılabilecek, bu bilgilere matbaa baskılı olarak yer verilmemiş olan fatura/ çekler ise satıcının aynı bilgileri ihtiva eden kaşesi tatbik edilmek suretiyle kullanılabilecektir.

7. Fatura/Çekler aracı firma tarafından izin belgeli satıcıya zimmet karşılığı teslim edilecektir. Her satıcıya verilen fatura/çeklerin seri ve sıra numaraları, teslim tarihini izleyen 15 gün içinde yetki belgeli aracı firma tarafından satıcının vergi dairesine bildirilecektir.

8. Yetki belgeli aracı firmanın satıcı ile yaptığı sözleşmenin iptali veya satıcının işi terketmesi halinde, satıcıya ait bilgilerin matbaa baskılı ya da kaşe tatbiki suretiyle yer aldığı fatura/çekler vergi dairesine teslim edilecek ve bu durum vergi dairesi yetkilileri ile satıcı tarafından bir tutanakla tespit edilecektir. Bu tutanağın bir örneği de satıcı tarafından tutanak tarihini izleyen 15 gün içinde yetki belgeli aracı firmaya gönderilecektir.

Satıcıya ait bilgilere matbaa baskısı ya da kaşe tatbik edilerek yer verilmemiş fatura/çekler ise yetki belgeli aracı firmaya iade edilecek, ancak bunların seri ve sıra numaraları, satıcı tarafından bağlı olduğu vergi dairesine bildirilecektir.

E _ İADEDEN SONRA YAPILACAK İŞLEMLER

1. İzin belgeli satıcılar, Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapacakları satışlarda kullanacakları fatura/çekleri 4 nüsha olarak düzenleyip aslı ile iki örneğini alıcıya vereceklerdir.

2. Alıcılar gümrük çıkışında ellerindeki fatura/çek nüshalarının aslını ilgili gümrük görevlilerine onaylatıp muhafaza edecekler, diğer iki nüshayı görevlilere bırakacaklardır.

3. İade alıcıda kalan onaylı fatura/çek asıl nüshası ile yapılacaktır. Aracı firmalar iade işleminden sonra bu nüshaları satıcıya göndermeyecekler, Vergi Usul Kanununun muhafaza ve ibraz hükümlerine göre saklayacaklardır. Ancak 1 ay içinde yaptıkları iadeler için bir icmal düzenleyerek, izleyen ayın ilk 10 günü içinde ilgili satıcıya göndereceklerdir. Bu icmalde; iadeye esas olan fatura/çekin tarih ve numarası, iadeye esas olan katma değer vergisi tutarı ve iade tarihi yer alacak, aracı firmanın kaşesi tatbik edilerek ve firma yetkililerince imzalanarak onaylanacaktır.

Söz konusu icmaller, satıcılar tarafından Vergi Usul Kanununda öngörülen süreler içinde defterlerine kaydedilecektir. İcmallere dayalı katma değer vergisi indirimi ise, icmalde yer alan iade tarihlerinin ait olduğu dönem beyannamesinde yapılacaktır. İcmalin satıcıya intikal ettiği tarihte bu beyanname verilmişse indirim, icmalin deftere kaydedildiği dönem beyannamesinde yapılacaktır.

İzin belgeli satıcılar bu icmalleri ve kendilerinde kalan özel Fatura/Çek nüshalarını Vergi Usul Kanununun muhafaza ve ibraz hükümleri çerçevesinde saklayacaklardır. Öte yandan, satıcıların 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin A/8 bölümündeki diğer açıklamalara da uyacakları tabiidir.

4. Yetki belgeli aracı firmaların bu hizmet karşılığı elde ettikleri komisyonlar katma değer vergisine tabidir. Katma değer vergisi, iadeye esas olan tutar ile alıcıya ödenen tutar arasındaki fark üzerinden iç yüzde yoluyla hesaplanacaktır. Bu farkın, fatura/çeklerde ayrıca gösterilmesi veya fatura/çek’lerin bu farkın kolayca hesaplanmasına imkan verecek şekilde düzenlenmesi zorunludur.

F _ TÜRKİYE’DE İKAMET ETMEYEN YOLCULARA TANINAN İSTİSNA UYGULAMASINA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR

Bu Tebliğin yayımı tarihinden geçerli olmak üzere, Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara tanınan istisna uygulanmasına ilişkin olarak 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Gene1 Tebliğinin A/4 bölümünde belirtilen alt sınırın 5.000.000 liraya yükseltilmesi uygun görülmüştür.

43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin A/5 bölümünde iadenin A.B.D Doları veya Alman Markı cinsinden yapılacağı açıklanmıştır. Konunun yeniden değerlendirilmesi sonunda, alıcının kabul etmesi halinde iadenin Türk Lirası cinsinden de yapılabilmesi uygun görülmüştür.

II _ FASON OLARAK YAPTIRILAN TEKSTİL VE KONFEKSİYON İŞLERİ İLE HURDA METAL ALIMLARINDA SORUMLULUK UYGULAMASI

Katma Değer Vergisi Kanununun 9’uncu maddesinde, mükellefin Türkiye’de ikametgahının, işyerinin, kanuni ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma konusunda Maliye Bakanlığı’na yetki verilmektedir.

Bu yetkiye dayanılarak tekstil ve konfeksiyon sektörü ile hurda metal alımlarında sorumluluk uygulamasına ilişkin olarak bu Tebliğin yayımı tarihinden geçerli olmak üzere, aşağıdaki düzenlemelerin yapılması uygun görülmüştür.

A _ TEKSTİL VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE SORUMLULUK UYGULAMASI

Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerinde, fason hizmet bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin 2/3’ü, fason iş yaptıranlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmek üzere tevkifata tabi tutulacak, 1/3’ü ise fason iş yapana ödenecektir.

Fason imalatın şartı, imal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere hammaddelerin fason iş yaptıranlarca temin edilmesidir.

Fason işlerde mamul bir bütün olarak imal ettirilebileceği gibi, üretim aşamaları itibariyle kısmi olarak fason iş yaptırılması da mümkündür. Örneğin; bir konfeksiyon firmasının pazarlayacağı gömleklerin kumaşını, kesimini, dikimini ayrı ayrı firmalara fason olarak yaptırması halinde her bir kısmi iş tevkifat uygulaması kapsamına girecektir.

Fason iş yapanların, başkalarına fason iş yaptırmaları, her iki fason iş bakımından tevkifat uygulamasına engel değildir. Örneğin, imal edip pazarladığı pantolonların bir kısmını fason olarak imal ettiren bir mükellef, aynı zamanda ihracatçı firmalara fason olarak erkek takım elbisesi imal ediyorsa, fason yaptırdığı pantolonlar için kendisi tevkifat uygulayacak, ihracatçıya yaptığı fason takım elbiseler için ise ihracatçı tarafından tevkifat uygulanacaktır.

Fason olarak yapılan işlerde fason işi yapanlar tarafından kullanılan iplik, tela, fermuar, düğme, astar ve benzeri her türlü yardımcı madde ve malzemeler, fason hizmet bedeline dahil edilecektir. Fason iş için kullanılan bu madde ve malzemelerin ayrı fatura edilmesi söz konusu değildir.

Fason iş yapanlar tevkifat uygulanacak hizmetleri nedeniyle düzenleyecekleri faturada; fason hizmet bedeli ve bu bedel üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile, vergi tutarlarının tevkifat uygulanacak kısmı ile fason iş yaptırandan tahsil edilecek kısmını ayrı ayrı göstereceklerdir.

ÖRNEK:

Tekstil ihracatçısı (A), Şubat 1996 döneminde imalatçı (B)’ye 160.000.000 liralık fason iş yaptırmıştır. (B)’nin bu işlem nedeniyle düzenleyeceği fatura aşağıdadır.

A İşlem Bedeli	160.000.000.-
B Hesaplanan KDV (Ax%15)	24.000.000.-
TOPLAM	184.000.000.-
(-)KDV Tevkifatı (Bx2/3)	16.000.000.-
Tahsil Edilecek Tutar	168.000.000.-
Beyan Edilecek KDV (Bxl/3)	8.000.000.-

Bu fatura örneğinde “KDV Tevkifatı” satırı, hesaplanan verginin 2/3’ü olarak hesaplanan ve fason iş yaptıranlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecek miktarı göstermektedir. “Beyan edilecek KDV” satırında ise hesaplanan katma değer vergisinin 1/3’ü olarak hesaplanan ve fason imalatçı tarafından beyan edilecek tutar yer almaktadır.

Fason iş yaptıranlar, tevkifat tutarını, teslim veya hizmetin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına ait II no.lu katma değer vergisi beyannamesi ile beyan edecekler ve bu tutarı aynı döneme ait I no.lu katma değer vergisi beyannamesinde indirim konusu yapacaklardır. Fason iş yapana ödenen hesaplanan katma değer vergisinin 1/3’ü tutarındaki kısım ise fason işle ilgili faturanın defterlere kaydedildiği dönemde indirim konusu yapılacaktır. Fason iş yaptıranlar, beyan edilen tevkifata ait tahakkuk fişi ile verginin ödendiğine dair vergi dairesi alındılarının kaşeli ve imzalı fotokopilerini, beyannamenin verildiği tarihi izleyen ayın ilk 10 günü içinde satıcıya intikal ettireceklerdir. Satıcılar bu tarihe kadar belgelerin gelmemesi halinde durumu aynı ayın 20’nci gününe kadar alıcının vergi dairesine bildireceklerdir.

Fason olarak yapılan işler, fason iş yapanlar tarafından aşağıdaki şekilde beyan edilecektir:

Üzerinden katma değer vergisi tevkifatı yapılan işlem bedelleri beyannamenin 24. satırına aynen ithal edilecektir.

Katma değer vergisi matrahının vergi oranlarına göre dağılımını gösteren 38-43. satırlar arasına önce KDV tevkifatı yapılmayan işlem bedelleri yazılacaktır. Tevkifat uygulanan işlem bedelleri daha sonraki satırda yer alacak, bu satırın karşısındaki “oran” sütununda vergi oranı 15/3 olarak gösterilecek, “vergi” sütununa ise işlem bedeli üzerinden bu orana göre hesaplanacak vergi tutarı yazılacaktır.

B _ HURDA METAL ALIMLARINDA SORUMLULUK UYGULAMASI

Gerçek usule tabi mükelleflerden yapılacak hurda metal alımlarında teslim bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin 2/3’ü, alıcı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmek üzere vergi tevkifatına tabi tutulacak, 1/3’ü ise satıcıya ödenecektir.

Vergi tevkifatı, hurda metalin gerçek usule tabi mükellefler arasında her el değiştirilişinde uygulanacaktır.

ÖRNEK :

Götürü usule tabi hurda demir toplayıcısı (A)’nın 100.000.000 liraya gerçek usule tabi (B)’ye sattığı hurda demir; (B) tarafından 120.000.000 liraya gerçek usule tabi (B)’ye sattığı hurda demir; (B) tarafından 120.000.000 liraya toptancı (C)’ye, (C)’den ise 150.000.000 liraya haddehane sahibi (D)’ye satılmıştır.

Bu el değiştirmelerde (C) ve (D) vergi tevkifatı yapacaklardır. Tevkifatla ilgili hesaplamalar aşağıda gösterilmiştir.

	Götürü Mükellef		Gerçek Usulde Mükellef
	(A)	(B)	(C)	(D)
Alış Bedeli	_	100.000.000	120.000.000	150.000.000
Hesaplanan KDV	_	_	18.000.000	22.500.000
Tevkifat Tutarı	_	_	12.000.000	15.000.000
Satıcıya Ödenecek KDV	_	_	6.000.000	7.500.000

Bu işlem nedeniyle iade talep edecek mükellefler, beyannameye ekli “İade Hakkı Doğuran İşlemlere ve İhraç Kaydıyla Teslimlere Ait Bildirim”i doldurmak zorundadırlar.

Üzerinden katma değer vergisi tevkifatı yapılan işlem bedelleri bu Bildirim’in 87. satırına, bu işlem dolayısıyla yüklenilen vergiler ise 88. satırına dahil edilecektir. Bildirimin doldurulması sonunda ortaya çıkacak vergi alacağı temel gıda maddelerinde katma değer vergisi iadesine ilişkin genel esaslar çerçevesinde iade edilebilecektir.

Hurda metal alımlarında sorumluluk uygulaması ile ilgili belge düzeni, beyan dönemi ve işlemin beyannameye ithali ile sorumlu sıfatıyla alıcı tarafından beyan edilen vergiye ait tahakkuk fişi ile verginin ödendiğini gösteren vergi dairesi alındılarının satıcıya intikal ettirilmesi konularında, bu Tebliğin II/A bölümündeki açıklamalar geçerli olacaktır.

C _ MÜTESELSİL SORUMLULUK

Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerinde müteselsil sorumluluk ile ilgili olarak yer alan hükümler, bu tebliğe göre vergi tevkifatı uygulayan mükelleflerin tevkifat uyguladıkları işlemler bakımından yürürlükten kaldırılmıştır.

Buna göre; yaptırdıkları fason işler veya hurda metal alımları dolayısıyla katma değer vergisi tevkifatı uygulayanlar, tevkifat tutarını beyan edip ödemiş olmaları şartıyla, bu işlemlerle ilgili olarak önceki safhalarda ortaya çıkan verginin hazineye intikal etmiş olması nedeniyle müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmayacaklardır.

Tebliğ olunur.