SM, SMM ve YMM Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:18)
30 Temmuz 1995 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 22359
Maliye Bakanlığından :
Bilindiği üzere, 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik kanununun 12’inci maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan ve 2.1.1990 tarih ve 20390 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konuları ve Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”in 7-A/a maddesi ile yıllık gelir vergisi beyannameleri, bunlara ekli mali tablolar ve bildirimler; 7-B/a maddesi ile de yıllık kurumlar vergisi beyannameleri, bunlara ekli mali tablolar ve bildirimler tasdik kapsamına alınmıştır. (41)
Söz konusu Yönetmeliğin 7 nci maddesinin son fıkrasında ise tasdik işlemi yapılırken aranacak asgari bilgi, şekil şartları ile tasdike ilişkin diğer usul ve esasların Maliye Bakanlığınca çıkartılacak tebliğlerle belirleneceği ve yönetmelikle belirtilen konuların ve belgelerin tasdikine ilişkin olarak Maliye Bakanlığınca tebliğ çıkartılmadıkça, yeminli mali müşavirlerin bu konu ve belgelerle ilgili olarak tasdik işlemi yapamayacakları belirtilmiştir.
Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile bunlara ekli mali tablolar ve bildirimlerin yeminli mali müşavirlerce tasdikine ilişkin usul ve esaslar bu Tebliğle belirlenmiştir.
(41) İlgili olarak 19 ve 20 Numaralı Genel Tebliğlere bakınız.
I- TASDİKE İLİŞKİN ESASLAR
A) KAPSAM
Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi (tasfiye,birleşme ve devir beyannameleri dahil vermek durumunda bulunan mükellefler, söz konusu beyannameleri ile bunlara ekli tablolarını ve bildirimlerini diledikleri takdirde yeminli mali müşavirlere tasdik ettirilebilirler.
Gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin yeminli mali müşavirlerce tasdikine ilişkin uygulama, 1995 ( özel hesap dönemi tayin olunanlar için 1995 yılında başlayan) hesap dönemine ait beyannamelerden başlayacaktır.
Bu Tebliğ hükümlerine göre, gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerini yeminli mali müşavirlere tasdik ettiren mükelleflerin, beyannamelerini ayrıca serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavirlere imzalatma zorunluluğu bulunmamaktadır.
B) SÖZLEŞME DÜZENLENMESİ
1- Genel Olarak
Bilindiği üzere, 2.1.1990 tarihli “Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konuları, Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”in 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre, ilgililerce yaptırılacak tasdik hizmetinin tasdik sözleşmesine bağlanması zorunlu bulunmaktadır. Diğer taraftan aynı maddeye, 31.5.1995 tarih ve 22299 sayılı resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik değişikliği ile eklenen fıkrada, gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerinin tasdikine ilişkin sözleşmelerin ilgili vergilendirme döneminin ilk ayı içinde düzenleneceği belirtilmiştir.
Buna göre, gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerini yeminli mali müşavirlere tasdik ettirmek isteyen mükellefler, her yıl Ocak ayı içinde (özel hesap dönemi uygulayan mükellefler özel hesap döneminin ilk ayı içinde), beyannameleri ile eklerini tasdik edecek yeminli mali müşavirlerle yıllık sözleşme düzenlemek zorundadırlar.
2- Özel Durumlarda Sözleşme
İşe yeni başlayan mükelleflerden beyannameleri ile eklerinin tasdik ettirmek isteyenler, kalan süre için sözleşme düzenleyeceklerdir. Yeminli Mali Müşavirin her ne sebeple olursa olsun mesleki faaliyetinin süresiz terk etmesi veya sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle başka bir yeminli mali müşavirlerle sözleşme imzalanması halinde de sözleşme, kalan süre için yapılacaktır. Bu durumda tasdikle ilgili her türlü bilgi ve belgeler, devralan yeminli mali müşavire aktarılmak zorundadır.
Sözleşme döneminden sonra yeminli mali müşavirin ölüm, meslekten çıkartılma ve diğer nedenlerle mesleki faaliyetini süresiz terk etmesi halinde, bu yeminli mali müşavirlerle sözleşme imzalayan mükellefler, diledikleri takdirde beyannamelerini faaliyette bulunan başka bir yeminli mali müşavire tasdik ettirebilirler.
İşe yeni başlayan veya önceki sözleşmesi herhangi bir nedenle fesih edilen mükelleflerden beyannameleri ile eklerini tasdik ettirmek isteyenler işe başlama veya fesih tarihinden itibaren bir ay içinde yeminli mali müşavir ile sözleşme düzenleyeceklerdir.
3- 1995 Yılına İlişkin Sözleşmelerin Düzenlenme Zamanı
Bilindiği üzere, 31.5.1995 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle 2.1.1990 tarihli Yönetmelik’e eklenen geçici madde ile, 1995 vergilendirme dönemine ilişkin tasdik sözleşmelerinin 31.5.1995 tarihi sonuna kadar düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Bu süre daha sonra Bakanlığımızca 31.7.1995 tarihi sonuna kadar uzatılmıştır. Bu defa, 1995 hesap dönemine ilişkin tasdik sözleşmeleri, (birer örneğinin Yeminli Mali Müşavirlerin bağlı bulunduğu odalara gönderilme süresi olan 31.8.1995 tarihi sonuna kadar düzenlenecektir.)
4- Sözleşmelerin Gönderilmesi
Sözleşmelerin birer örneği,düzenleme tarihinden itibaren bir ay içinde, 1995 vergilendirme dönemine ait sözleşmeler ise bu yılın Ağustos ayı sonuna kadar yeminli mali müşavirlerce bağlı bulundukları meslek odalarına, bu sözleşmelerin ilk sahifelerinin birer örnekleri de yeminli mali müşavir odalarınca 15 gün içinde Maliye Bakanlığına gönderilecektir.
C) TASDİK ÜCRETİ
Yeminli Mali Müşavirlerle yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi tasdik sözleşmesi düzenleyen mükellefle ücret tarifesinde yer alan ilgili beyannameye ait tasdik ücretini ödeyeceklerdir.
Ücret tarifesinde belirtilen yeminli mali müşavirler tasdik ücretlerinin 1/12’si aylık ücret olarak uygulanır.
D) TASDİK İŞLEMİ
Tasdik işlemi; yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin ilgili bölümleri ile mali tablolar ve bildirimlerin uygun kısımları, yeminli mali müşavirlerce imzalanıp mühürlenmek ve tasdik raporu düzenlenmek suretiyle yerine getirilecektir. Tasdik raporu ile beyannamede yer alan tutarlar arasında farklılıklar bulunduğu takdirde, beyanname şerh düşülerek tasdik edilecektir.
Yeminli mali müşavirlerin yapacağı beyanname tasdikinin amacı, ödenmesi gereken gelir ya da kurumlar vergisinin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Bu nedenle, yeminli mali müşavir, gerçek durumu tespit etmek için her türlü belgelerden yararlanmak ve her türlü inceleme tekniklerini kullanmak zorundadır.
II-TASDİK RAPORUNU DÜZENLEYECEK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER VE SORUMLULUK UYGULAMASI
A) TASDİK RAPORU DÜZENLEYECEK OLAN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER
3568 sayılı Kanuna göre yeminli mali müşavirlik ruhsatı ve mührü almış ve yeminli mali müşavir odalarının çalışanlar listesine kayıtlı yeminli mali müşavirler, beyannameleri ile eklerini tasdik ettikleri mükelleflerle ilgili olarak, usul ve esasları bu Tebliğ ile belirlenen “Yıllık gelir veya Kurumlar Vergisi Beyannamesi Tasdik Raporu” tanzim edeceklerdir.
Tasdik raporları, bu Tebliğe ekli rapor kapağı ile rapor dispozisyonuna uygun olarak düzenlenecek ve raporda bu Tebliğin III-B bölümünde yer alan “Asgari Bilgiler”e yer verilecektir.
B) TASDİK RAPORU TANZİM EDEN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN SORUMLULUĞU (42)
(42) Bu konu ile ilgili olan Maliye Bakanlığının 01.03.1996 tarih ve B.07.0.GEL.32/3200-39r-08389 sayılı, 1996/1 Sıra Numaralı ” SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK KANUNU İÇ GENELGESİ” aşağıya aynen alınmıştır.
” Bilindiği üzere, 3568 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde, Yeminli Mali Müşavirlerin yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumlu oldukları, yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacakları belirtilmiştir. Yeminli Mali Müşavirlerin yukarıda belirtilen sorumluluklarının uygulanmasına ilişkin hususlar 18 sıra numaralı “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği”nde açıklanmış bulunmaktadır.
18 sıra numaralı Genel Tebliğin B) TASDİK RAPORU TANZİM EDEN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN SORUMLULUĞU başlıklı bölümünde, “Müşterek ve müteselsil sorumluluğu vergi inceleme raporu ile tespit edilen Yeminli Mali Müşavirler nezdinde yapılacak takibat, vergi ve ceza tahakkukunun kesinleşmesinden sonra başlatılacaktır. Vergi dairelerince yapılacak olan takibat, tahakkuku kesinleşen vergi ve cezaların tahsiline yönelik olacaktır. Bununla birlikte, Yeminli Mali Müşavirin bilgi ve rızası dışında, mükellefin tek taraflı tasarrufu sonucu kesinleşen ve Yeminli Mali Müşavir tarafından ödenen vergi ve cezalar için mükellefe rücu hakkı saklıdır. Sorumluluğu tespit edilen Yeminli Mali Müşavirlerle ilgili takibat ise Yeminli Mali Müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesince yerine getirilecektir.” açıklaması yer almaktadır.
Bu düzenlemeye rağmen vergi inceleme raporlarıyla belirlenen Yeminli Mali Müşavirlerle ilgili müşterek ve müteselsil sorumluluğun, bazı vergi dairelerince, vergi ve ceza tahakkukunun kesinleşmesinden önce başlatılmasına sebep olacak şekilde işlem yapıldığı ve inceleme elemanlarınca da bu doğrultuda vergi inceleme raporu tanzim edildiği anlaşılmıştır.
18 sıra numaralı Genel Tebliğle aykırı olan bu uygulamanın ortadan kaldırılması ve uygulamada birlik sağlanması maksadıyla konuyla ilgili olarak aşağıdaki şekilde işlem yapılması uygun görülmüştür.
Bakanlığımız vergi inceleme elemanlarınca yapılacak vergi incelemesi sonucunda bir matrah veya vergi farkının ortaya çıkması durumunda inceleme elemanları, Yeminli Mali Müşavirlerin sorumluluklarının tespiti amacıyla, bulunan matrah veya vergi farkı ile Yeminli Mali Müşavirlerin ilgili mevzuatta belirtilen sorumlulukları arasındaki ilişkiyi inceleme raporlarında net bir şekilde ortaya koyacaklardır. Yeminli Mali Müşavirlerin tasdik ettikleri bütün konu ve belgelerle ilgili olmak üzere, müşterek ve müteselsil sorumluluğu vergi inceleme raporu ile tespit edilen Yeminli Mali Müşavirler nezdinde yapılacak takibat, vergi ve cezaya ilişkin tahakkukun kesinleşerek tahsil edilebilir hale gelmesinden sonra başlatılacak ve bu takibat vergi ve cezanın tahsiline yönelik olacaktır. Vergi Mahkemesi kararı üzerine mükellefin ihtilafı Danıştay’a götürmesinin, vergi mahkemesince tasdik edilen vergi ve ceza için Yeminli Mali Müşavir nezdinde takibat yapılmasını engelleyemeyeceği tabiidir.
Vergi ve cezanın tahakkukunun kesinleşmesinden sonra mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesi, kesinleşen vergi ve ceza miktarını Yeminli Mali Müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesine bildirecektir. Yeminli Mali Müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesi, mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesi tarafından bildirilen vergi ve cezanın tahsili için bu vergi dairesi adına takibat yapacaktır. Vergi ve cezanın kesinleşmesinden sonra, vergi ve cezanın tamamının mükellef tarafından ödenmesi halinde kesinleşen vergi ve ceza miktarının Yeminli Mali Müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesine ayrıca bildirilmesine ve tasdik raporunu tanzim eden Yeminli Mali Müşavir adına takibat yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
Gerek adına vergi ve ceza salınan mükellefin ve gerekse Yeminli Mali Müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesince Söz konusu vergi ve ceza ile ilgili olarak yapılan tahsilatlar, vergi dairelerince en kısa zamanda karşılıklı olarak birbirlerine bildirilecektir. Bu durumda her iki vergi dairesince takibata, bakiye vergi ve ceza için yapılmaya devam edilecektir.
3568 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde belirtilen sorumluluk çerçevesinde, Yeminli Mali Müşavirler adına yapılmış bulunan mevcut tarhiyatlar vergi dairelerince terkin edilecektir. Yeminli Mali Müşavirlerin müşterek ve müteselsil sorumluluğu bulunan terkin edilmiş tarhiyatların kesinleşmesi halinde, yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.
1- Genel Olarak
Beyanname ve eklerini tasdik eden yeminli mali müşavirler, tasdik ettikleri beyanname ve eklerinde yer alan bütün bilgilerle bunların dayanağını teşkil eden defter kayıtları ve belgelerdeki bilgilerin doğruluğu ile beyannamesini tasdik ettikleri mükelleflerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılmasından sorumludurlar. Belgelerin yasal süresi içerisinde Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine, genel muhasebe kurallarına, vergi mevzuatına ve ilgili diğer mevzuata uygun ve doğru olarak yasal defterlere kaydedilmesi ve mali tablolara aktarılması sorumluluk kapsamındadır. Bu bilgi ve belgeler esas alınarak mükelleflerin vergi ve benzeri mali yükümlülüklerinin doğru olarak hesaplanması yeminli mali müşavirlerin sorumluluğuna dahildir. Bu çerçevede yeniden değerleme, amortisman tutarları, yatırım indirimi, her türlü istisna ve muafiyet tutarları ve benzeri tutarların vergi mevzuatı çerçevesinde doğru olarak tespit edilmesi, aktif ve pasif kıymetlerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine uygun olarak değerlemelerinin yapılması, kaydi envanterin sağlanması ve randıman tespitlerinin yapılması yeminli mali müşavirlerin sorumluluğundadır.
2- Müşterek ve Müteselsil Sorumluluğunun Tespiti
Maliye Bakanlığı vergi denetim elemanlarınca yapılacak vergi incelemesi sonucunda bir matrah veya vergi farkı ortaya çıktığı takdirde, denetim elemanları, yeminli mali müşavirlerin sorumluluklarının tespiti amacıyla, bulunan matrah veya vergi farkı ile yeminli mali müşavirlerin yukarıda belirtilen sorumlulukları arasındaki ilişkiyi, inceleme raporunda net bir şekilde ortaya koyacaklardır. Yeminli Mali Müşavirin sorumlu tutulması gereken bir durumun tespit edilmesi halinde, söz konusu inceleme raporunun onaylı bir örneği Bakanlığımıza (Gelirler Genel Müdürlüğü) gönderilecektir.
Müşterek ve müteselsil sorumluluğu vergi inceleme raporu ile tespit edilen yeminli mali müşavirler nezdinde yapılacak takibat, vergi ve ceza tahakkukunun kesinleşmesinden sonra başlatılacaktır. Vergi dairelerince yapılacak olan takibat, tahakkuku kesinleşen vergi ve cezaların tahsiline yönelik olacaktır. Bununla birlikte, yeminli mali müşavirin bilgi ve cezaların tahsiline yönelik olacaktır. Bununla birlikte, yeminli mali müşavirin bilgi ve rızası dışında, mükellefin tek taraflı tasarrufu sonucu kesinleşen ve yeminli mali müşavir tarafından ödenen vergi ve cezalar için mükellefe rücu hakkı saklıdır. Sorumluluğu tespit edilen yeminli mali müşavirlerle ilgili takibat ise yeminli mali müşavirin bağlı bulunduğu vergi dairesince yerine getirilecektir.
C- YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN YETKİLERİ
Yeminli Mali Müşavirler, bu Tebliğle verilen beyanname tasdik yetkisi ile ilgili olarak sözleşme yaptıkları mükelleflerin;
– Tüm defter, kayıt ve belgelerini gizli olsalar dahi incelemek,
– Tasdik işlemini ilgilendiren tüm bilgileri yöneticilerden, iç denetçilerden ve diğer ilgililerden istemek,
– Şirketlerin yönetim kurulu ve genel kurul toplantılarına katılmak ve bu toplantılarda istenildiği takdirde tasdik faaliyetini ve sonuçlarını ilgilendiren konularda açıklamalarda bulunmak,
yetkisini haizdirler.
Kamu idare ve müesseseleri, yeminli mali müşavirlerin tasdik konusu ile sınırlı olmak üzere isteyeceği bilgileri vermekle yükümlüdürler. Gerekli bilgiler, yazı ile istenecek ve yazıda tasdik konusu ile ilgili husus ve sözleşme içeriği belirtilecektir.
Yeminli mali müşavirler ayrıca, beyannamelerini tasdik edecekleri mükelleflerin işlemleriyle sınırlı olmak üzere karşıt inceleme yapabilirler. Başka oda çevrelerindeki karşıt incelemeler, Ücret Yönetmeliğindeki usul ve esaslar çerçevesinde ücreti ödenmek kaydıyla, o odaya mensup yeminli mali müşavirlere yaptırılabilir. (43)
Yeminli mali müşavirlere tasdik edilen beyannameler ve bunlara ilişkin mali tablolar, Kamu İdaresinin yetkili memurlarınca incelenmiş bir belge olarak kabul edilir. Ancak, çeşitli kanunlarla Kamu İdaresine tanınan teftiş ve inceleme yetkilerinin kullanılmasına ve gerektiğinde tekrarına ait hususlar saklıdır. (44)
Bundan böyle, Bakanlığımızın yıllık vergi inceleme plan ve programları, yeminli mali müşavirlere beyanname tasdik sözleşmesi düzenlenmeyen ve beyannamelerini tasdik ettirmeyen mükelleflerin hesaplarının öncelikle incelenmesi esasına tasdik ettirmeyen mükelleflerin hesaplarının öncelikle incelenmesi esasına dayandırılacağından, defterdarlıklar her yıl Mayıs ayı sonuna kadar, aktif ve net satış toplamları daha sonra iç genelgelerle belirlenecek tutarları aşan mükelleflerin listelerini Bakanlığımıza (Gelirler Genel Müdürlüğü) göndereceklerdir. Ayrıca, 1995 hesap dönemi ile ilgili olarak tasdik sözleşmesi düzenlemeyenlerden, aktif ve/veya net satış toplamları belirlenecek meblağı aşanların bu yıla ilişkin beyannameleri, Mayıs/1996’dan itibaren genel revizyona tabi tutulacaktır.
D) YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERCE YAPILACAK DENETİM VE DENETİMİN NİTELİĞİ
Yeminli mali müşavirler, sözleşme imzaladıkları mükelleflerin vergiye müteallik bütün işlemlerini sürekli olarak denetleyeceklerdir. Yeminli mali müşavirlerce tasdik edilecek yıllık gelir ya da kurumlar vergisi beyannamesi ile ilgili defter ve belgeler üzerinde yapılacak denetim, cari denetim şeklinde olacaktır. Yıl içinde yapılacak bu denetimlerde mükellef tarafından yapılan hataların anında düzeltilmesi esastır. vergi mevzuatına aykırı hususların mükellef tarafından düzeltilmemesi halinde, bu aykırılıklar ve karşıt inceleme sırasında nezdinde karşıt inceleme yapılan mükellefle ilgili olarak tespit edilen vergi mevzuatına aykırı hususlar, yeminli mali müşavirler tarafından tasdik raporlarında belirtilecektir.
(43) 29.07.1998 tarih ve 23417 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4369 Sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 256 ncı maddesi değiştirilmiş ve gerçek ve tüzel kişilerin defter ve belgeler ile diğer kayıtlarını yeminli mali müşavirlere de ibraz mecburiyeti getirilmiştir.
(44) Maliye Bakanlığının 21.04.1998 tarih ve B.07.0.GEL.0.32/3205-11/014153 sayılı genel yazısı ile yeminli mali müşavirlerle tam tasdik sözleşmesi olan mükelleflerin mahalli denetim elemanlarınca incelenemeyeceği belirtilmiştir. Adı geçen genel yazı aşağıya aynen alınmıştır.
“Bakanlığımıza intikal eden olaylardan yeminli mali müşavirlerle tam tasdik sözleşmesi düzenleyen mükellefler nezdinde yapılacak incelemeler konusunda uygulamada tereddütlerin hasıl olduğu anlaşılmıştır.
Bilindiği üzere, yeminli mali müşavirlerce tasdik edilen beyannameler ve bunlara ilişkin mali tablolar Kamu İdaresinin yetkili memurlarınca incelenmiş belge olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda yeminli mali müşavirlerle tasdik sözleşmesi düzenleyen mükelleflerin hesapları ihbar, şikayet, karşıt inceleme ve Bakanlığımızca gerekli görülen haller dışında inceleme konusu yapılmamaktadır. Belirtilen nedenlerle inceleme yapılması gerektiği takdirde ise incelemeler merkezi denetim elemanlarınca gerçekleştirilmektedir.
Dolayısıyla, yeminli mali müşavirlerle tam tasdik sözleşmesi düzenleyen mükellefler nezdinde mahalli denetim elemanlarınca inceleme (sınırlı incelemeler dahil) yapılmayacak incelemelerin merkezi denetim elemanları tarafından yapılması sağlanacaktır.
III- TASDİK RAPORUNUN VERGİ DAİRESİNE TESLİMİ VE RAPOR DİSPOZİSYONU
A) TASDİK RAPORUNUN VERGİ DAİRESİNE TESLİMİ
Yeminli mali müşavirlerce tanzim olunacak Gelir veya Kurumlar Verisi Beyannamesi Tasdik Raporları (bundan böyle kısaca Tasdik Raporu olarak adlandırılacaktır), tasdiki yapan yeminli mali müşavirler tarafından kimlik ibraz edilerek tutanak karşılığında ve iki örnek olarak, çalışanlar listesine kayıtlı olduğunu gösteren meslek odasından alınacak faaliyet belgesi ile birlikte ilgili vergi dairesine teslim edilecektir. Vergi daireleri tasdik raporlarının bir örneğini bir ay içinde sözleşmesi ile birlikte Defterdarlıklar aracılığı ile Bakanlığımıza (Gelirler Genel Müdürlüğü) göndereceklerdir. (45)
Beyanname verilme süresi ile yeminli mali müşavirin mesleki faaliyetini terk etmesi arasındaki süre üç aydan az ise tasdik raporu, mesleki faaliyetin terk edildiği ayı takip eden aydan itibaren üç ay içerisinde verilebilir. Bu gibi hallerde mükellef, faaliyetini terk eden yeminli mali müşavirlerle ilgili bilgi ve belgeler ile yeni yeminli mali müşavirlerle tanzim ettiği sözleşmenin bir örneğini beyannameye eklemek zorundadır.
ÖRNEK : Kurumlar vergisi mükellefi (X)’in Yeminli Müşavir (A) ile Mart/1995 ayında sözleşme imzaladığını ve Yeminli Mali Müşavir (A)’nın, tasdik raporunu tanzim etmeden ve vergi dairesine vermeden Mart/1996 tarihinde öldüğünü ve mükellefin 1995 yılına ait olup 1996 yılı Nisan ayı sonuna kadar verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannamesinin tasdiki için Yeminli Mali Müşavir (B) ile sözleşme düzenlediğini varsayalım. Bu durumda Mükellef (X), Nisan/1996 ayı içerisinde beyannamesini vergi dairesine teslim edecek, Yeminli Mali Müşavir (B) tarafından tanzim edilecek Tasdik Raporunu ise Haziran/1996 ayı sonuna kadar vergi dairesine verebilecektir
Sözleşmenin taraflarca feshedilmesi, halinde, sözleşmenin fesih tarihine kadar olan işlemlere ilişkin Tasdik Raporu eski yeminli mali müşavir tarafından, bu tarihten sonraki işlemlere ilişkin tasdik raporu ise yeni yeminli mali müşavir tarafından tanzim edilecektir. Her bir yeminli mali müşavirin sorumluluğu Tasdik Raporunun kapsamıyla sınırlı olacaktır. Bu şekilde birden fazla Tasdik Raporu tanzim edilmesi halinde, raporların tamamı tasdik edilen beyannameye eklenecektir.
(45) 24 sıra Numaralı Genel Tebliğ ile Tam Tasdik, Yeniden Değerleme, Kurumlar Vergisi İstisnası ve Yatırım İndirimi tasdik raporlarının beyanname verme süresinin bitimi takip eden iki ay içinde yeminli mali müşavirlere ilgili vergi dairelerine teslim edilebilmesi uygun görülmüştür.
Ayrıca aynı tebliğ gereğince yeminli mali müşavirin işyerinin bulunduğu il merkezi dışındaki mükelleflere ait raporlar, faaliyet belgesi ile birlikte taahhütlü olarak posta yoluyla vergi dairelerine gönderilebilecektir.
B) YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK TASDİK RAPORUNUN DİSPOZİSYONU VE RAPORUNDA BULUNMASI GEREKEN ASGARİ BİLGİLER
I- GENEL BİLGİ
Bu bölümde asgari aşağıdaki bilgileri yer alacaktır.:
– Mükellefin adı-soyadı veya unvanı, vergi numarası, bağlı bulunduğu vergi dairesi, bağlı bulunduğu meslek teşekkülü ve sicil numarası.
– İştigal konusu.
– Varsa sanayi sicil belgesi ve kapasite raporu özeti.
– İletişim araçları (telefon, teleks, faks vb.) sayısı ve numaraları ile kanuni defterlere kayıtlı olup olmadığı.
– Ortaklık olması halinde ortakların adı ve soyadları ile adresleri (ortak sayısının 10’dan fazla olması halinde sadece hisse nispetleri %5 ve daha fazla olan ortaklar yazılacaktır.)
– Mükellefin iş hacmi, tasdik döneminde çalıştırdığı işçi sayısı.
– Mükellefin iş merkezi, şubeleri, depoları vb. yerleri.
– Varsa yatırım teşvik belgesine ait bilgiler.
– Tasdik döneminde kullandığı krediler ve kredi kullandıran banka şubeleri.
– Tasdik dönemine ilişkin bilançolar ve gelir tabloları.
– Muhasebe işlemlerinden sorumlu olanların kimlik bilgileri 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat alıp almadıkları.
– Gerekli görülen diğer hususlar.
II- USUL İNCELEMELERİ
Bu bölümde asgari aşağıdaki hususlar tespit edilecektir:
– Yasal defterlerin tasdikine ilişkin bilgiler.
– Defter kayıtlarına dayanak teşkil eden belgelerin usulüne uygun olup olmadığı, gerçeği yansıtıp yansıtmadığı,
– Defter kayıtlarının kayıt nizamına, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ve genel muhasebe kurallarına uygun olup olmadığı.
– Yıl içinde verilmesi gereken katma değer, muhtasar ve benzeri beyannamelerin süresinde verilip verilmediği ve vergi mevzuatına uygun olup olmadığı.
III- HESAP İNCELEMELERİ
Bu bölümde asgari aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:
– Mali ve hizmet alış ve satış faturalarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı
– Nakit ödemelerin ve borç-alacak ilişkilerinin mal ve hizmet akımıyla uyumlu olup olmadığı, bankalar ve diğer finans kuruluşları ile ilişkilerin mahiyeti,
– Amortisman, yeniden değerleme, yatırım indirimi, her türlü istisna ve muafiyet, finansman fonu ve benzeri tutarların doğru hesaplanıp hesaplanmadığı.
– Bilançoda yer alan kalemlerin defter kayıtlarını tam ve doğru olarak yansıtıp yansıtmadığı, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde belirtilen ilkelere uygun olup olmadığı.
Bu kısımda gerekli görülen işlemler için açıklamalara yer verilecek ve bilanço üzerinde tasdik incelemesi sırasında tespit edilen, ancak mükellef tarafından düzeltilmeyen varsa vergi mevzuatına aykırı hususlar olması gereken şekliyle belirtilecektir.
– Gelir tablosunda yer alan gelir ve giderlerin defter kayıtlarına, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine uygun olup olmadığı.
Bu kısımda ayrıca gelir tablosunda yer alan kalemlerden yeniden değerleme şüpheli alacak karşılıkları, amortismanlar ve reeskontlar gibi hesaplama özellikleri olan kalemlerin mevzuat hükümlerine uygun olup olmadığı belirlenecektir.
– Ek mali tabloları düzenlemek zorunda olan mükelleflerin ek mali tablolarında yer alan bilgilerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı.
– İmalatçılarda, analitik inceleme yöntemleri kullanılmak suretiyle, üretimin, yapılan her türlü sarfiyattan yararlanılarak üretim kapasitesi ile karşılaştırılması ve bu yönden mamul mal miktarı ile uyumlu olup olmadığı,
– Yeniden değerlemeye tabi iktisadi kıymetlerin işletmenin bilançosunun aktifinde yer alıp almadığı.
– Yeniden değerleme ve amortismanların hesaplanması işlemleri ve bu işlemlerin mevzuata uygun yapılıp yapılmadığı.
– Değer artış fonlarının sermayeye eklenmesine, fonun hesaplanmasının, doğruluğunun ve sermayeye eklenmesi işlemlerinin ilgili mevzuata uygun yapılıp yapılmadığı,
– Gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilen işlemlere ilişkin tutarlar ile muafiyet tutarlarının mevzuat hükümlerine uygun olarak hesaplanıp hesaplanmadığı.
– Yatırım indiriminin mevcudiyeti halinde; yatırım indiriminden faydalanabilmek için gerekli olan şartları ile yatırım teşvik belgesinde belirtilen şartlara ve ilgili mevzuatta öngörülen diğer şartlara uyulup uyulmadığı.
Bu çerçevede yatırım indirimine konu yatırım nedeniyle alınan belgelerin sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olup olmadığı tespit edilecek, şüphelenilen durumlarda ilgililerin mükellefiyet durumlarına ilişkin olarak vergi dairelerinden ve diğer kamu idarelerinden bilgi alınarak gerekli araştırma yapılacak, yatırım harcamalarının; yatırım yapıldığı yerde fiziki olarak kontrol edilmek suretiyle kayıtlara yansıtılan harcamalarla fiili yatırımlar arasındaki uygunluğu sağlanacaktır.
– Değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin değerlemelerinin nasıl yapıldığına ve hesaplama yöntemine ilişkin ayrıntılı bilgiler.
– Yeminli mali müşavirce gerekli görülecek diğer hususlar.
Yeminli mali müşavirler beyannamelerini tasdik edecekleri mükelleflerle ilgili olarak, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine göre oluşacak ticari kardan vergiye matrah olacak mali karara geçişin doğruluğundan da sorumludurlar. Bu itibarla tasdik raporunda ticari kara hangi kalemlerin ilave edilerek ve hangi kalemlerin çıkartılarak mali karara ulaşıldığı belirtilecektir.
IV- SONUÇ
Bu bölümde yeminli mali müşavirler, beyannamesini tasdik edeceği mükellefin, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine göre olması gereken ticari kar ile vergiye matrah olacak mali karı ve bu iki tutar arasındaki kalemleri net bir şekilde belirteceklerdir. Ayrıca ödenmesi gereken vergi ve fonlar da hesaplanarak bu bölüme dahil edilecektir. Kurumlar vergisi mükellefleri için hesaplanan asgari kurumlar vergisinin matrahı ve miktarı ile dağıtılacak kar payı üzerinden tevkif edilmesi gereken vergiler de raporun bu bölümünde yer alacaktır.
Yukarıda belirtilen hususlarla ilgili olarak tasdik raporunda yapılacak açıklamaların ayrıntılı olması gerekmektedir. Yeminli mali müşavirler tasdik ettikleri beyannamelerde yer alan bilgilerin doğruluğunun ve gerçeğe uygunluğunun ispatında kullanılabilecek ve delil olabilecek her türlü bilgi ve belgeyi tasdik raporuna ekleyeceklerdir.
IV- UYGULANMAYACAK HÜKÜMLER VE YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN TEBLİĞLER
A) UYGULANMAYACAK HÜKÜMLER
22 Şubat 1990 tarih ve 20441 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2 sıra numaralı, 17 Mart 1992 tarih ve 21174 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5 sıra numaralı, 30 Ocak 1993 tarih ve 21481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7 sıra numaralı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğleri, bu Tebliğ hükümlerine uygun olarak yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini yeminli mali müşavirlere tasdik ettiren mükelleflerin 1.1.1995 tarihinden sonraki işlemlerine uygulanmayacaktır.
Bir başka anlatımla, gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin tasdiki için sözleşme düzenleyerek beyannamelerini tasdik ettiren mükelleflerin yatırım indirimi, yeniden değerleme ve kurumlar vergisi istisnalarından faydalanmak için ayrıca yeminli mali müşavirlik tasdik raporu ibraz etmelerine gerek bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerini tasdik ettirmek üzere yeminli mali müşavirlik sözleşmesi düzenleyen mükelleflere; 18 Şubat 1990 tarih ve 20437 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sıra numaralı, 21 Ekim 1992 tarih ve 21382 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6 sıra numaralı, 15 Nisan 1993 tarih ve 21553 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 8 sıra numaralı, 29 Temmuz 1993 tarih ve 21652 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 9 sıra numaralı, 28.2.1995 tarih ve 22216 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 15 sıra numaralı “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğleri” uyarınca yapılacak katma değer vergilerinin nakden veya mahsuben iadesinde, bu iadeler miktarına bakılmaksızın yeminli mali müşavir tasdik raporlarına istinaden yerine getirilebilecektir.
Ancak, muvazaalı sözleşme yaptığı tespit edilen mükelleflerin her türlü katma değer vergisi iadesi talepleri sadece vergi inceleme raporu veya banka teminat mektubuna istinaden yerine getirilecektir.
B) YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN TEBLİĞLER
23.2.1995 tarih ve 22211 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14 Sıra Numaralı ve 29.3.1995 tarih ve 22242 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 17 Sıra Numaralı “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğleri” yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebliğ olunur.