Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Tebliği – Sıra No:1
18 Şubat 1990 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 20437
Maliye ve Gümrük Bakanlığından:
3568 sayılı serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 12. maddesinin Maliye ve Gümrük Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak hazırlanan “Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeleri Tasdik Konuları ve Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik” 2.1.1990 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Yönetmeliğin 7-C/b maddesi ile ihracat teslimleri ve ihraç kaydıyla yapılan teslimlerden doğan katma değer vergisi iade ve mahsup işlemleri tasdik kapsamına alınmıştır.
Katma Değer Vergisi Kanununa göre yapılacak iade ve mahsupların Yeminli Mali Müşavirlerce tasdiklerine ilişkin usul ve esaslar bu tebliğe belirlenmiştir.
A-YETKİ
Katma Değer Vergisi Kanununun 11. maddesinde yer alan ihracat teslimleri ile ihraç kaydıyla tecil- terkin uygulaması kapsamında yapılan teslimlerden doğan katma değer vergisi iadelerinde vergilendirme dönemleri itibariyle 150.000.000.- lirayı aşmayan iadeler ve mahsup teminat gösterilmeksizin Yeminli Mali Müşavirlerin düzenleyecekleri tasdik raporuna dayanılarak yapılabilecektir.(1)
(1) 15 Sıra Numaralı Genel Tebliği ile katma Değer Vergisi Kanununun 11/b maddesi kapsamında Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapılan teslimler nedeniyle doğan katma değer vergisi iadelerinin de bu tebliğ hükümlerine göre yeminli mali müşavir raporuna göre iade edileceği hususuna açıklık getirilmiştir.
19 Sıra Numaralı Genel Tebliğ ile de Katma Değer Vergisi Kanununun 15/1-b maddesinde yer alan Uluslararası kuruluşlara ve bunların mensuplarına yapılan teslim ve hizmetlerden doğan katma değer vergisi iadelerinin bu tebliğde açıklanan usul ve esaslar çerçevesinde yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek tasdik raporuna dayanılarak yapılabileceği belirtilmiştir.
B- YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR TASDİK RAPORUNA GÖRE YAPILABİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ İADELERİNE İLİŞKİN ESASLAR (2)
Katma Değer Vergisi Kanununun 11. maddesi uyarınca yapılan ihraç işlemleri nedeniyle yüklenilip indirim konusu yapılmayan katma değer vergisi, aynı Kanunun 32. maddesi gereğince ve Devlet Harcama Belgeleri yönetmeliğinin 77. maddesi çerçevesinde mükelleflere iade edilmektedir. İade ile ilgili usul ve esaslar Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri ile açıklamaktadır.
İade edilecek katma değer vergisi tutarının vergilendirme dönemleri itibariyle 20.000.000.- lirayı aşmaması halinde iade, teminat ve inceleme raporu aranmaksızın yapılabilmektedir.
20.000.000.- lirayı aşan iade taleplerinde ise, 20.000.000.- liralık kısım teminat ve inceleme raporu aranmaksızın, aşan kısım teminat gösterilmesi şartıyla iade edilmekte, bilahare olay incelemeye sevk edilerek düzenlenen rapor sonucuna göre işlemler yürütülmektedir.
Mükelleflerin teminat bulma konusundaki karşılaştıkları güçlükler de göz önüne alınarak, bu tebliğin yayım tarihinden itibaren ihracat istisnası ile ihraç kaydıyla yapılan teslimlerden doğan katma değer vergisi iade tutarı vergilendirme dönemleri itibariyle 20-150 milyon lira arasında olan mükelleflerden dileyenlerin iadelerini teminat göstermeden Yeminli Mali Müşavir inceleme Raporu sonucuna göre almaları imkanı getirilmiştir.(3)
Bu uygulamadan yararlanmak isteyen mükelleflerin ilgili dönem beyannamelerine bir dilekçe ekleyerek, bu dilekçede;
-İadesini istedikleri katma değer vergisini, 20 milyon lirayı aşan kısmı için teminat göstermek suretiyle almak istediklerini,
veya – İadesini istedikleri katma değer vergisini teminat göstermeden Yeminli Mali Müşavir inceleme Raporu sonucuna göre almak istediklerini, belirtmeleri gerekmektedir.(4)
(2) İgili 20 Sıra Numaralı Genel Tebliğlere bakınız.
(3) Bu tebliğde yer alan 150 milyon liralık tutar 6 Sıra Numaralı Genel Tebliğ ile 750 milyona 10 Sıra Numaralı Genel Tebliğ ile 1.5 milyara, 13 Sıra Numaralı Genel Tebliğ ile 5 milyara, 23 Sıra Numaralı Genel Tebliğ ile de 15 milyara yükseltilmiştir.
Ayrıca 18 Sıra Numaralı Genel Tebliğ kapsamında yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin tasdiki için yeminli mali müşavirlerle sözleşme düzenleyen mükelleflere yapılacak katma değer vergilerinin nakden veya mahsuben iadesinde iade miktarına bakılmaksızın yeminli mali müşavir tasdik raporuna göre iade yerine getirilecektir.
20 Numaralı Genel Tebliğ ile de 18 Sıra Numaralı Genel Tebliğ hükümlerine göre yeminli mali müşavirlerle gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin tasdikine (tam tasdik ilişkin sözleşme düzenlenmiş bulunan mükelleflerin katma değer vergisi iadelerinin yeminli mali müşavir tasdik raporuna istinaden talep etmeleri halinde bu iadelere ait işlemlerin tam tasdik sözleşmesi imzalanan yeminli mali müşavir tarafından yerine getirileceği belirtilmiştir.
(4) 6 Sıra Numaralı Genel Tebliğin II/B bölümüyle katma değer vergisi iadelerini yeminli mali müşavir raporuyla almak isteyenlerin katma değer vergisi beyannamelerine dilekçe ekleme zorunluluğu kaldırılmıştır.
Mükelleflerin iadesi gereken katma değer vergisinin kendilerinin veya kendilerine mal ve hizmet satan kişilerin vergi borçlarına mahsubunu talep etmeleri halinde veya sermayelerinin %51 veya daha fazlası devlete ait olan kuruluşların iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmamaktadır. Bu nedenle bu tür mükelleflerin beyannamelerinde ayrıca bir dilekçe ekleyip tercih yapmalarına gerek bulunmamaktadır. Ancak mükelleflerin iadesini istedikleri katma değer vergisinin kendilerinin veya mal veya hizmet aldıkları kişiler dışındaki kişilerin vergi borçlarına mahsubunu talep etmeleri halinde, bu talep yukarıda belirtilen dilekçe ile yapılacak ve Yeminli Mali Müşavir inceleme Raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.
Haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı konusunda rapor bulunan mükelleflerin, katma değer vergisi iadeleri ancak 4 kat teminat karşılığında veya Maliye ve Gümrük Bakanlığı inceleme elemanlarınca düzenlenmiş vergi inceleme raporu sonucuna göre yapılacağından, bu mükelleflerin Yeminli Mali Müşavir Raporuna göre iade almaları kesinlikle söz konusu olmayacaktır. Bu uygulama haklarında rapor düzenlenen mükelleflerin kurdukları veya ortak oldukları şirketler ile bu mükelleflerin şahıs veya sermaye şirketi olmaları halinde bu şirketlerin ortakları için de geçerli olacaktır.
Ancak, haklarında sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullandığı konusunda sadece bir vergilendirme dönemine ait inceleme raporu bulunan mükellefler, bilahare 5 dönem katma değer vergisi incelemelerinin olumlu sonuçlanması ve raporların vergi dairesine tevdi edilmesinden sonra %100 teminat karşılığı katma değer vergisi iadesinden yararlanabileceklerinden, ancak bu duruma geldikten sonra vergilendirme dönemleri itibariyle 150 milyon lirayı aşmayan katma değer vergisi iadelerinin Yeminli Mali Müşavir Raporuna göre yapılması konusunda tercih yapabileceklerdir.
C-YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR TASDİK RAPORLARINDA BULUNMASI GEREKLİ BİLGİLER:
Yeminli Mali Müşavirlerce yapılacak katma değer vergisi iade incelemelerinde, iade konusu tutarların doğruluğunun saptanabilmesi açısından, incelenen firmanın iadeye konu olan mal alışlarının ve satışlarının gerçek olup olmadığı, imalatçılarda ise katma değer vergisi iadesine konu olan malların imalatçı tarafından üretilebilecek bir kapasiteye sahip bulunup bulunmadığı, her türlü inceleme teknikleriyle tespit edilecektir. Bunun yanı sıra, ihracat istisnasından veya ihraç kaydıyla teslimlerden doğan katma değer vergisi iade ve mahsup taleplerinin karşılanmasında, ihracatın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin tespitinde, gümrük çıkış beyannameleri ve raporun düzenlenme tarihinden önce dövizin yurda getirilmiş olması halinde, döviz alım belgelerinde yer alan bilgileri de doğruluğu araştırılacak ve belgelere ilişkin bilgilere raporda yer verilecektir.
Yeminli Mali Müşavirlerin katma değer vergisi iade ve mahsup incelemesi sonucunda düzenleyecekleri tasdik raporlarında, mal hareketlerinin veya mal imalatının gerçek olduğunun ve ihracatın gerçekleştirilmiş olduğunun tespit ve ispat edilmiş olmasının yanı sıra, aşağıda belirtilen hususlara ayrıca yer verilecektir.
-Mükellefin adı, soyadı veya unvanı ile ortakların adı,soyadı ile işyeri ve ikametgah adresleri; varsa bağlı oldukları vergi dairesi ve hesap numaraları, (Ortakların nüfus hüviyeti cüzdanının tasdikli örneği rapora eklenecektir.)
Aynı adreste birden fazla firma var ise bu firmalar ve ortaklar için de yukarıdaki bilgilerin tespiti şarttır.
-Mevcut en son tarihli bilanço,
-Ödenmiş sermaye tutarı,
-Ticaret sicil kaydı ve numarası,
-İhracattan önceki altı ay içinde ve altı ay sonunda işyerinde çalıştırdığı işçi sayısı,
– İletişim araçlarının (telefon, teleks,faks gibi) sayısı ve numaraları ile kanuni defterlere kayıtlı olup olmadığı,
-Bir önceki yıl üretim miktarı,
-Bir önceki yıl ihracat miktarı,
-Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite Raporu Özeti. (Bu belgelerin fotokopileri raporu eklenecektir.)
-İş yerinin durumu,
– Son 1 yıl içinde Kredi kullanıp kullanmadığı, kullanmışsa hangi banka şubelerinden ne miktar kredi aldığı,
İmalatçı ihracatçılara ve kaydıyla mal tesliminde bulunan imalatçılara ait raporlarda; yukarıda sayılanlardan başka, ihraç edildiği belirtilen malların üretimine yeterli kapasitenin bulunup bulunmadığı, kullanılan ham madde ve enerji miktarları ile üretim araçlarının fiilen var olup olmadığı ve defterlerde yer alıp almadığı belirtilecektir.
İmalatçı olmayan ihracatçılarda ise ihraç konusu malların sürekli olarak aynı firmalardan alınıp alınmadığına ve bu firmaların isimlerine, adreslerine ve vergi dairesi sicil numaralarına raporda yer verilecektir. İhracatçıya mal satan firmaların gerçekten var olup olmadıklarının ve malları gerçekten satıp satmadıklarının tespitinin yanı sıra; bu firmaların mükellefiyet kayıtlarının bulunup bulunmadığı da ilgili vergi dairesinden tespit edilecektir.(5)
(5) 20 Sıra Numaralı Genel Tebliğ ile belirtilen katma değer vergisi iadesine ilişkin işlemlerin tasdikinde, yeminli mali müşavirlerce yapılacak karşıt incelemelerin, ihracat konusu mal veya hizmetin imalatçısı (üreticisi) konumundaki alt kademesine kadar yapılacağı belirtilmiştir.
Katma değer Vergisi iadesi tasdik raporları, bu tebliğin 1 no.lu ekini oluşturan rapor kapağı 2 no.lu ekini oluşturan rapor dispozisyonuna uygun olarak hazırlanır. Rapor içeriği itibariyle rapor dispozisyonunda yer alan hususlara da ayrıca yer verilir. Bu tebliğde istenilen belgeler ve yeminli mali müşavirin gerekli gördüğü diğer belgeler ve inceleme kanıtları raporun eklerini oluşturur.
Yeminli mali müşavir tasdik raporlarının sonuç bölümünde; bu tebliğde belirtilen konuların incelenip incelenmediği, fiili durum ile muhasebe kayıtlarının uygun olup olmadığı, yapılan işlemlerin, kayıtların ve beyannamelerin mevzuata uygun olup olmadığı, iadesi istenen katma değer vergisinin iade edilip edilmeyeceği veya ne kadarlık kısmının iade edilmesi gerektiği mutlaka belirtilecektir.
D-YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MÜTESELSİL SORUMLULUĞU
Yukarıda belirtilen aranması ve doğruluğunun araştırılması zorunlu konular ve belgeler ile bunlara ilişkin defter kayıtlarının usulüne uygun olarak düzenlenmiş kayıt nizamı ve muhasebe ilkelerine göre kaydedilmiş olması gereklidir. Yeminli Mali Müşavirler, belgelerin geçerliliğini, diğer bir deyişle belli edilen şekil şartlarına uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini ve gerçeği aksettirip aksettirmediği tespit etmek zorundadır.
Yeminli mali müşavirin yapmış olduğu incelemenin amacı iade edilmesi gereken vegilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Bu nedenle, yeminli mali müşavir, gerçek durumu tespit etmek için, her türlü belgeden ve her türlü inceleme tekniklerini kullanmak zorundadır.
Bu yükümlülüğün yerine getirilebilmesi için;
1- Mal hareketlerinin izlenmesinde alış ve satış faturaları yanında sevk irsaliyelerinden, nakliyat giderleri ile ilgili faturalardan ve benzeri belgelerden yararlanılacaktır.
2- Mal bedelinin ödenmesi ile ilgili nakit akımı izlenecektir. Mal bedeli ödenmemiş ise boç-alacak ilişkisi irdelenecek; buna ilişkin senet vb. belgelerin varlığı tespit edilecektir.
3- İmalatçılarda, malın miktarı yönünden, kapasite raporu ve harcanan enerji miktarı gibi veriler kullanılarak, üretimin kapasitesi ile üretim, analitik incelme yöntemleriyle karşılaştırılacaktır.
4-Fatura bilgileri, gümrük çıkış beyannameleri ve döviz alım belgelerinde yer alan bilgilerle mukayese edilecek; miktar ve fiyat yönünden olabilecek muhtemel uyumsuzluklar tespit edilecektir.
5- İşin niteliğine ve işletmenin türüne göre, tasdike dayanak yapılan belgelerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olup olmadığı araştırılacak, şüphelenilen durumlarda ilgililerin mükellefiyet kayıtları vergi dosyalarından ve diğer kamu idarelerinden bilgi alınarak tetkik edilecektir.
6-Belgelerin hukuki geçerliliği tespit edildikten sonra, ilgili mevzuat hükümlerine uygunluk sağlanarak tasdik işlemi yapılacaktır.
İmza ve mühür kullanmak suretiyle tasdik yapan ve tasdik raporu düzenleyen Yeminli Mali Müşavirler, tasdik kapsamı ile sınırlı olmak üzere tasdikin doruluğundan sorumludurlar.
Yeminli Mali Müşavirler, yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve müsteselsilen sorumlu tutulurlar.
E-YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERCE DÜZENLENECEK KATMA DEĞER VERGİSİ İADE RAPORLARIYLA İLGİLİ OLARAK VERGİ DAİRELERİNCE YAPILACAK İŞLEMLER
Bilindiği üzere 28 ve 30 Seri NO.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri uyarınca ihracat teslimleri ile ihraç kaydıyla yapılan teslimlerden doğan iade ve mahsup taleplerinin yerine getirilebilmesi için;
1- Gümrük çıkış beyannamesinin aslı veya onaylı örneğinin,
2- Döviz alım belgesinin asıl veya ilgili banka şubesince onaylı ve şerhli örneğinin (6),
3- Alış ve satış faturalarının (imalatçılarda sadece satış faturalarının) fotokopilerinin veya bu faturalara ait listelerin vergi dairelerine ibrazı gerekmektedir.
Yeminli Mali Müşavirlerce, düzenlenen raporlar uyarınca yapılacak iadelerde, bu belgelerden gümrük çıkış beyannamesinin asıl veya onaylı örneği ile döviz alım belgesinin aslı veya ilgili banka şubesince onaylı ve şerhli örneği aranacak; alış ve satış faturalarının fotokopileri veya bunlara ilişkin listeler aranmayacaktır. Yeminli Mali Müşavirlerce düzenlenen raporların, yukarıda sayılan belgelerle birlikte ve iki örnek olarak yeminli mali müşavirce kimlik ibraz edilerek tutanak karşılığında vergi dairesine tesliminden sonra, raporda iade edilmesi öngörülen meblağ mükellefe herhangi bir teminat aranmaksızın iade edilecek ve raporun bir örneği ilgili vergi dairesince değerlendirmek üzere Bakanlığımıza gönderilecektir.
Yeminli Mali Müşavirlerin katma değer vergisi iadesi tasdik raporlarında; inceleme sonucu ortaya çıkan iadesi gereken katma değer vergisi ile beyan edilen ve iade edilmesi istenen katma değer vergisi arasında fark olduğu ve bu fark; maddi hatalardan veya hesap hatalarından kaynaklandığı takdirde, yeminli mali müşavirin tasdik raporundaki iadesi gereken katma değer vergisi tutarı esas alınır. Ancak, farkın sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesinden, kullanılmasından veya bilerek ve isteyerek yapılan yanlış işlemlerden kaynaklanması halinde, iade kesinlikle yapılmayacaktır.
Tebliğ olunur.
(6) 13 Kasım 1997 tarih ve 23169 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 65 Seri Numaralı Katma Değer Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile, ihracat istisnası ve ihraç kayıtlı teslimlerden doğan iade ve mahsup işlemlerinde “döviz alım belgesi” aranılmayacağı uygun görülmüştür.
EK: 1
………….
Rapor Sayısı : YMM …../….-….
Rapor Ekleri : …./…./….
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK KATMA DEĞER VERGİSİ İADESİ TASDİK RAPORU
Adı Soyadı :
İncelemeyi Yapan Bağlı Olduğu Oda :
Yeminli Mali Müşavirin Büro Adresi :
Telefon Numarası :
Dayanak Sözleşmenin Günü :
Sayısı:
Adı :
İşi :
Mükellefin Adresi :
Vergi Dairesi :
Hesap No.su :
Telefon Numarası :
İncelemenin Dönemi :
SONUÇ :
EK : 2
RAPOR DİZPOZİSYONU
I-GENEL BİLGİ:
(Bu bölüm aşağıdaki bilgileri içerecektir.)
-Firmanın ticari unvanı, ticaret sicili kaydı ve numarası.
-Firma sahibi veya ortaklarının adı ve soyadları ile işyeri ve ikametgah adresleri, bağlı oldukları vergi dairesi ve hesap numaraları (Firmanın bulunduğu adreste birden fazla firma var ise bu firma ve ortakları için de aynı bilgilerin tespiti şarttır.)
-İletişim araçlarının (telefon, teleks,faks v.b) sayısı ve numaralı ile kanuni defterlere kayıtlı olup olmadığı,
-Firmanın iştigal konusu.
-Son bir yıl içinde kredi kullanıp kullanmadığı, kullanmışsa hangi banka şubelerinden ne miktar kredi aldığı,
-İşyerinin durumu, ihracattan önceki altı ay içinde ve altı ay sonunda işyerinde çalıştırdığı işçi sayısı,
-Varsa Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite Raporu Özeti.
-Bir önceki yıl üretim ve ihracat miktarları,
-Mevcut en son tarihli bilanço örneği.
-Muhasebeden sorumlu olanların adları, Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavir unvanını alıp almadıkları.
-Gerekli görülen diğer hususlar.
II-USUL İNCELMELERİ:
(Bu bölümde en az aşağıdaki hususlar tespit edilecektir.)
-Yasal defterlerin tasdikine ilişkin ilgiler.
-Defter kayıtlarına dayanak teşkil eden belgelerin usulüne uygun olup olmadığı, gerçeği yansıtıp yansıtmadığı,
-Defter kayıtlarının kayıt nizamına, muhasebe ilkelerine uygun olup olmadığı,
-Beyannamelerin zamanında verilip verilmediği,
III- HESAP İNCELEMELERİ:
(Bu bölümde en az aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur.)
-İadeye konu mal alış ve satış faturalarının gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığı; bunların ilgili sevk irsaliyeleri, nakliyat giderleri ile ilgili faturaları ve benzeri belgelerle karşılaştırılarak mal hareketlerinin izlenmesi, bu belgelerde yer alan bilgilerin karşılaştırılarak tutarların doğruluğunun ve gerçekliğinin belirtilmesi.
-İadeye konu mal alış ve satış bedellerinin nakit akımı izlenmek suretiyle doğrulanması, nakit ödemelerinin ve borç-alacak ilişkilerinin usulüne uygun belgelerle irdelenerek doğruluğunun ve gerçekliğinin tespit edilmesi.
-İmalatçılarda, üretimin analitik inceleme yöntemleri kullanılmak suretiyle, imalatta yapılan her türlü sarfiyattan yararlanılarak üretim kapasitesi ile karşılaştırılması bu yönden mamul mal miktarının test edilmesi.
-İhracatta fatura bilgilerinin, gümrük çıkış beyannameleri ve döviz alım belgelerinde yer alan bilgilerle mukayese edilmesi ve miktar ve fiyat yönünden uygunluk sağlanması.
-Belgelerin hukuki gerçekliliği ve ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğu sağlanan ihracat sonucunda iade veya mahsup edilmesi gereken verginin miktarının hesaplanması ile ilgili tüm veriler ve hesaplamaların yapılması, ilgili dönem katma değer vergisi beyannamelerinde yer alan bilgilere uygunluğunun ortaya konması.
-İncelemenin sağlıklı ve amacına uygun sonuçlandırılabilmesi için gerekli olabilecek diğer konuların da irdelenmesi.
IV- SONUÇ :
Yeminli Mali Müşavir, firmanın ilgili dönem hesaplarının katma değer vergisi iadesi yönünden incelenmesinde, fiili durumun, muhasebe kayıt ve belgelerinin ve buna ilişkin beyannamelerin ilgili mevzuata uygunluğunu araştırdığını belirterek, iadesi gereken katma değer vergisi miktarının ne kadar olduğu konusundaki görüşünü kesin olarak ifade edecektir.
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR
Adı ve soyadı
İmza
Mühür