Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 164
17 Şubat 1985 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 18669
Bilindiği üzere, 11/12/1984 tarih ve 18602 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 159 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile, 1/1/1985 tarihinden itibaren Fatura, Müstahsil Makbuzu ve Serbest Meslek Makbuzlarının noter tasdikli olarak kullanılacağı açıklanmış bulunmaktadır.
Aynı Tebliğin I/B bölümünde de, Bakanlığımızca daha sonra belirlenecek ve ilan edilecek tarihten itibaren ikili bir uygulama yapılabileceği; isteyen mükelleflerin noter tasdikli belgeleri, isteyen mükelleflerin de şartları ve basım yerleri Bakanlığımızca belirtilecek şekilde bastırılacak olanları kullanacakları ve bu esaslara göre bastırılacak belgelerin noterden tasdik ettirilmelerine gerek bulunmayacağı belirtilmiştir. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince, “Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelik” 2/2/1985 tarih ve 18654 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve anlaşmalı matbaalara bastırılacak belgeler için uyulacak esaslar tesbit edilmiştir. Gerek anlaşmalı matbaalara bastırılacak gerekse noter tasdikli olarak kullanılacak belgelere ilişkin esaslar aşağıda açıklanmıştır.
I _ BELGELERİN BASIM, DAĞITIM VE KULLANIMINA İLİŞKİN ESASLAR
Vergi Usul Kanunu uyarınca mükellefler tarafından kullanılan Fatura, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu, Gider Pusulası, Perakende Satış Vesikaları (Perakende Satış Fişleri, Makinalı Kasaların Kayıt Ruloları, Giriş ve Yolcu Taşıma Biletleri) Sevk İrsaliyesi, Taşıma İrsaliyesi, Yolcu Listesi ve Günlük Müşteri Listelerinin basım ve dağıtımı Maliye ve Gümrük Bakanlığı veya Defterdarlıklar ile Matbaa İşletmecileri arasında yapılacak bir anlaşmayla sağlanacaktır.
Söz konusu belgeler, 1/3/1985 tarihinden itibaren anlaşmalı matbaalarca basılmış veya bu tebliğin III ve V nci bölümlerindeki esaslara göre notere tasdik ettirilmiş olarak kullanılacaktır. Anlaşmalı matbaalara bastırılmamış veya notere tasdik ettirilmemiş belgelerin 1/3/1985 tarihinden itibaren kullanılması halinde bu belgeler hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.
Ancak, denetimi ve tasdik işlemleri Belediyelerce yapılan giriş biletleri, mevcut usulde kullanılmaya devam edilecektir. Bunun dışında kalan giriş biletleri ise, işletme sahiplerince anlaşmalı matbaalarda bastırılacak veya noter tasdikli olarak kullanılacaktır.
Öte yandan, gerekli görüldüğü takdirde, yönetmelikte belirtilen belgelerin bir kısmı veya tamamı doğrudan Bakanlığımızca veya Defterdarlıkça bastırılıp bedeli mukabilinde dağıtılabilecektir.
Mükellefler işletmelerinin iş hacimlerini dikkate alarak muhtelif zamanlarda belgelerini bastırabileceklerdir. Bir hesap dönemi sonunda ellerinde kullanılmamış basılı belge kalanlar bunları müteakip dönemde de kullanabileceklerdir.
Defterdarlıklar, yönetmelikteki şartların yanısıra, basılacak belgelerin miktarını, işletmecilerin basım, dağıtım ve depolama imkanları ile diğer hususları da dikkate alarak yapacakları matbaa işletmecilerini belirleyeceklerdir.
II _ BELGELERİN BASIMIYLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR
Fatura, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu, Gider Pusulası, Perakende Satış Vesikaları, Sevk İrsaliyesi en az bir asıl, bir örnek; Taşıma İrsaliyesi ve yolcu listesi bir asıl iki örnek; Günlük Müşteri Listesi ise en az bir asıl olarak basılmış olacaktır. Basılacak olan bu belgelerin üst taraflarına türü yazılacaktır.
Vergi Usul Kanununun 231 inci maddesinin Birinci bent hükmü gereğince, aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturalara şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin basılması veya özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.
Ayrıca, sözü edilen yönetmeliğin 8 inci maddesi uyarınca, belgelerin basım ve dağıtımını yapan matbaa işletmecisi, bu belgelerin en alt kısmına dip not şeklinde adını, soyadını, varsa ticaret unvanını, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarasını, adresini ve belgenin basım yılını yazacaktır.
Yine matbaa İşletmecileri, basım ve dağıtımını yapacakları belgelerin ön yüzünün üst orta kısmına gelecek şekilde defterdarlıkca gösterilecek özel işareti (amblem), koyacaklardır.
Bilgi işlem makinalarıyla düzenlenen belgelerin basım ve dağıtımı yönetmelik esaslarına göre anlaşmalı matbaalarca yapılacak, bu belgelerde yönetmelikte belirtilen bilgilerin tamamı bulunacak, fakat yönetmelikte belirtilen ebatlar aranmayacaktır.
Matbaa işletmecisi, anılan belgeleri basmadan önce mükellefin kimliğini, mükellef adına hareket edenin ise yetki belgesiyle birlikte kimliğini tespit etmek zorundadır. Basım sırasında, belgelerde bulunması gereken bilgileri, mükellefe ait olan ve Vergi Dairesince verilmiş bulunan mükellef sicil kartından veya vergi dairesince verilmiş resmi bir yazıdan tesbit edecektir.
Öte yandan, matbaa işletmecisi, işyerinin mükellefler tarafından kolayca okunup görülebilecek dış cephesine “Bu İşyeri Vergi Usul Kanunu Uyarınca Çıkarılan Yönetmeliğe Göre Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımına Yetkilidir.” ibaresini taşıyan ve ilgili Defterdarlığın yetkilisi tarafından isim ve görevini belirten kaşe basılmak suretiyle imzalanmış ve Deftardarlık mühürüyle onaylanmış bir levha asacaktır.
Kendileri ile anlaşma yapılan matbaa işletmecileri Defterdarlıklarca ilgili vergi dairesine aynı gün bildirilecektir.
Vergi Dairelerince de, matbaaların isim ve adresleri ilan koymaya mahsus yerlerde ilan edileceği gibi ilin Ticaret ve Sanayi Odalarına, Ziraat Odalarına, Esnaf ve Sanatkarlar Derneklerine ve serbest meslek erbabının üyesi bulundukları meslek teşekküllerine bildirilecek ve ilin mutat vasıtaları ile de kamu oyuna duyurulacaktır.
Aynı şekilde anlaşma süresi biten veya anlaşma şartlarının ktsmen veya tamamen yerine getirilmemesi nedeniyle anlaşması fesh edilen matbaalar, Defterdarlıklar tarafindan ilgili vergi daireleri ile, mükelleflerin üyesi bulundukları ve yukarıda belirtilen mesleki teşeküllere bildirilecek, ayrıca ilin mutat vasıtaları ile de kamu oyuna duyurulacaktır.
III _ ANLAŞMALI MATBALAR DIŞINDAKİ YERLERDEN TEMİN EDİLEN BELGELER İLE İLGİLİ OLARAK UYULACAK ESASLAR
Mükellefler, Fatura, Müstahsil Makbuzu ve Serbest Meslek Makbuzlarının yanısıra Gider Pusulası, Perakende Satış Vesikaları (Perakende Satış Fişleri, Makinalı Kasaların Kayıt Ruloları, Giriş ve Yolcu Taşıma Biletleri), Sevk İrsaliyesi, Taşıma İrsaliyesi, Yolcu Listesi ve Günlük Müşteri Listelerini anlaşmalı matbaalar dışındaki yerlerden temin etmiş olmaları halinde, 1 Mart 1985 tarihinden itibaren noter tasdikli olarak kullanacaklardır. Noter bulunmayan yerlerde tasdik işlemini noterlik görevini ifa edenlere yaptıracaklardır.
Noterlere tasdik için getirilen Fatura, Müstahsil Makbuzu ve Serbest Meslek Makbuzlarında bulunması gereken bilgiler 159 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde açıklanmış olup, bunlar dışında kalan belgelerde bulunması gereken asgari hususlar ise aşağıda sayılmıştır. Ancak bu bilgiler anılan belgelerin kullanılmaya başlanılmasından önce üzerlerinde kayıtlı bulunması gereken asgari bilgilerdir. Bu belgelerin düzenlenmesi (kullanılması) sırasında; Vergi Usul Kanununda belirtilen bilgilerin ayrıca kayıt edileceği tabiidir. Buna göre;
Gider Pusulasında; malı satın alan veya işi yaptıran tüccarın adı soyadı veya ticaret unvanı ve adresi ile pusulanın seri ve müteselsil sıra numarası;
Perakende satış fişinde; işletme veya mükellefin adı soyadı varsa ticaret unvanı, vergi dairesi ve hesap numarası ile fişin seri ve müteselsil sıra numarası; mükellefin istemesi halinde ise, malın veya hizmetin cinsi, miktarı, fiyatı ve tutarına ilişkin sütunlar;
Giriş ve Yolcu Taşıma Biletlerinde; işletme veya mükellefin adı, soyadı, varsa ticaret unvanı, vergi dairesi ve hesap numarası, seri ve müteselsil sıra numarası;
“3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun”a göre, gerekli şartları taşımayan ödeme kaydedici cihazlarda kullanılacak rulolarda; mükellefe verilecek olan kısmın ön yüzünde görülecek tarzda müteselsil sıra ve seri numarası bulunacaktır. Müşteriye verilecek her hir satış fşinin ön veya arka yüzüne gelecek şekilde “Satış Fişi” ibaresi, mükellefin adı, soyadı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası;
Sevk İrsaliyesinde; bu belgeyi düzenleyecek olanın adı ve soyadı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası ile seri ve müteselsil sıra numarası;
Taşıma İrsaliyesinde; irsaliyeyi düzenleyenin adı, soyadı, varsa ticaret ünvanı, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası ile seri ve müteselsil sıra numarası
Günlük Müşteri Listesinde; mükellefin adı, soyadı varsa ünvanı ve adresi, seri ve müteselsil sıra numarası;
Yolcu Listesinde; yolcu listesini düzenleyen işletmenin adı, soyadı veya ticaret ünvanı, adresi, seri ve müteselsil sıra numarası;
Bulunacaktır.
Fatura, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu, Gider Pusulası, Perakende Satış Fişi, Makinalı Kasaların Kayıt Ruloları, Yolcu Taşıma Biletleri ve Sevk İrsaliyesinin bir asıl bir örneğinin; Taşıma İrsaliyesi ve Yolcu Listesinin bir asıl iki örneğinin; Günlük Müşteri Listesinin bir aslının noterden tasdiki yeterli bulunmaktadır. Daha fazla örnek düzenlenmesi halinde ise bunlara kaçıncı örnek olduğu yazılacaktır.
Bu belgelerin tasdik zamanı için bir kayıt konulmamış olup esas olan kullanılmadan önce tasdik işleminin yaptırılmış olmasıdır. Bu nedenle, anılan belgelerden bir hesap dönemi boyunca kullanılacakların tamamının bir defada tasdik ettirilmesi şart değildir. Mükellefler İşletmelerinin iş hacimlerini nazara alarak muhtelif zamanlarda belgelerini tasdik ettirebileceklerdir. Diğer taraftan hesap dönemi sonunda ellerinde tasdikli belgeleri kalanlar bunları müteakip dönemde de kullanabileceklerdir.
Elektronik bilgi işlem makinaları ile söz konusu belgeleri düzenleyen mükellefler de kullanmadan önce bu belgeleri tasdik ettireceklerdir. Söz konusu belgelerin asıllarının ön yüzü; örneğinin ise tasdiki mümkün olan yüzü tasdik ettirilecektir. Arka yüzünün tasdik ettirilmesi halinde, belgenin müteselsil sıra numarası ayrıca bu yüzde de belirtilecektir.
Genel ve Katma Bütçeli İdarelere, il özel İdarelerine, Belediyeler ve Köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde tanımı yapılan Teşebbüs, Teşekkül, Kuruluş, Müessese, Bağlı Ortaklık, İştirak ve İşletmeler tasdik mecburiyetine tabi olmaksızın Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre yukarıda sayılan belgeleri düzenleyeceklerdir. Ancak bu kuruluşlar kullanacakları belgelerin üzerine “Vergi Usul Kanunu Yönetmelik Hükümlerine Tabi Değildir.” ibaresini kaşe ile basacaklar veya matbaa baskısı ile belirteceklerdir.
IV _ NİHAİ TÜKETİCİYE YAPILAN SATIŞ VEYA HİZMETLERDE FATURA VE PERAKENDE SATIŞ FİŞİ DÜZENLENMESİNDE UYULACAK ESASLAR
Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesi gereğince, birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin müstehlike sattıkları emtia veya yaptıkları işlerin bedelinin onbin lirayı geçmesi veya onbin liradan az olsa dahi müşterinin istemesi halinde fatura vermesi mecburidir.(*)
Diğer taraftan satışların veya hizmet bedelinin onbin liradan aşağı olması ve fatura istenmemesi halinde aynı Kanunun 233 üncü maddesi uyarınca, satılan malın veya yapılan işin bedeli ne olursa olsun malı satanın veya işi yapanın müşteriye perakende satış fışi vermesi zorunludur.
1/3/1985 tarihinden itibaren anlaşmalı matbaalara bastırılmış veya başka matbaalarda bastırılmış olmakla birlikte anlaşmalı matbaalarda basılan perakende satış fışlerindeki bütün bilgileri taşımak şartıyla notere tasdik ettirilerek kullanılacak olan perakende satış fişleri kopyalı iki nüsha düzenlenecektir. Dip koçanlı perakende satış fişleri kullanılmayacaktır.
Anlaşmalı matbaalara bastırılmış olan veya notere tasdik ettirilmiş bulunan perakende satış fişleri, 1/3/1985 tarihinden itibaren istenmesi halinde adisyon olarak da kullanılabilecektir.
Diğer taraftan belgelerin düzenlenmesi sırasında Vergi Usul Kanunu’nun diğer şekil şartları ve belge düzenine ilişkin hükümlerine uyulacağı tabiidir.
V _ BELGE TASDİKLERİNDE NOTERLERCE UYULACAK ESASLAR :
Noterler her takvim ayı içinde tasdik ettikleri belgelere ilişkin olarak her mükellef itibariyle düzenleyecekleri ve örneği tebliğe ekli belgeyi ertesi ayın sonuna kadar, mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairesine, bağımsız vergi dairesi bulunmayan yerlerde ilgili Malmüdürlüklerine göndermek zorundadırlar. Vergi daireleri bu belgeleri mükelleflerin tarh dosyalarında muhafaza edeceklerdir.
Noterler, tasdike getirilen belgeleri tasdik etmeden önce mükelleflerden, vergi dairesince verilen mükellefiyet sicil kartlarının ibrazını isteyecekler, sicil kartındaki hesap numarası ile belgelerdeki mükellef hesap numarasını karşılaştıracaklar ve birbirini tutması halinde tasdik edeceklerdir.
Ayrıca, noterler belgeleri tasdik ederken, müteselsil sıra numaralı olup olmadığını kontrol edecekler, müteselsil sıra numarası bulunmayan belgeler ile dip koçanlı perakende satış fışlerini tasdik etmeyecekler, tasdik edilen her yaprağa yevmiye numarasını basacaklar ve belgelerde yeralan müteselsil sıra numaralarının başlayış ve bitiş numaralarını tasdike ilişkin bilgi formunda göstereceklerdir.
Noterler tarafından tasdik edilecek olan belgeler noter harcına tabi tutulmayacaktır.
VI _ CEZAİ MÜEYYİDELER
Yönetmelik gereğince anlaşmalı matbaalara bastırılmamış veya bu tebliğ esaslarına göre notere tasdik ettirilmemiş olan belgeleri kullanan mükellefler hakkında, bu belgelerin hiç düzenlenmemiş olduğu kabul edilerek, Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılacağı gibi, diğer kanunların cezai hükümlerinin de uygulanacağı tabiidir.
Tebliğ olunur.
EK :
Vergi Usul kanunu Uyarınca Mükellefler Tarafından Kullanılan Belgelerin Tasdikine İlişkin Bilgi Formu
(*) Hadler artmıştır.