Uygulama İç Genelgesi 2016/2 Resen Terkin İşlemleri
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Sayı : 29537098-105[37]-52535
Tarih: 12/05/2016
Konu : Re’sen Terkin İşlemleri
31.07.2004 tarih ve 25539 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5228 sayılı Bazı Kanunlarda ve 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 6 ncı maddesi ile değişik 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 160 inci maddesinde;
“153’üncü maddede yazılı mükelleflerden işi bırakanlar, keyfiyeti vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar.
İşi bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin işi bıraktığının tespit edilmesi veva yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunamaması ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilememesi veya başkaca bir ticarî, zirai ve meslekî faaliyeti olmadığı halde münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiğinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilmesi ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin raporda belirtilmesi halinde, mükellef (matrahtı veya matraksız beyanname verenler dahil) işi bırakmış addolunur ve mükellefiyet kaydı vergi dairesince terkin edilir. Bu durum, ilgili kamu kurum ve kuruluşu ile kamu kurumu niteliğindeki meslek üst kuruluşuna da bildirilir.
Mükellefiyet kaydının terkin edilmesi, mükellefin işi bırakmasından önceki döneme ilişkin yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağı gibi bu tarihten sonra faaliyette bulunduğunun tespiti halinde bu dönemlere ilişkin vergilendirmeye ve sahte belge düzenleme fiilini işleyenler hakkında kovuşturma yapılmasına ve ceza uygulanmasına da engel teşkil etmez.
Bu madde kapsamında mükellefiyet kayıtları terkin edilenlerin kimlik bilgileri ile bunların bastırmış veya tasdik ettirmiş oldukları belgeler ve kullanmış oldukları ödeme kaydedici cihazlara ilişkin bilgiler Maliye Bakanlığınca belirlenecek araçlarla duyurulur.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Re’sen terkin; Vergi Usul Kanununun 160 inci maddesi gereğince işi bırakma bildiriminde bulunmayanlardan, yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda işi bıraktığı tespit edilen veya bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükellefler ile münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerin, mükellefiyet kayıtlarının vergi dairesince terkin edilmesi işlemidir.
Uygulamada ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi ve re’sen terkin işlemlerinin günümüz teknolojisinin verdiği imkanlardan da yararlanılarak daha etkin bir şekilde yapılmasını sağlamak üzere bu İç Genelge hazırlanmış olup, Genelgenin;
– (I.) Bölümünde gayri faal mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının re’sen terkin edilmesine ilişkin iş ve işlemlere,
– (II.) Bölümünde başkaca bir ticari, zirai ve mesleki faaliyeti olmadığı halde münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilen ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği raporda belirtilen mükelleflere ilişkin iş ve işlemlere,
(III.) Bölümünde ise ortak hususlara yer verilmiştir.
I. GAYRİ FAAL MÜKELLEFLERE İLİŞKİN YAPILACAK İŞLEMLER
A- Gayri Faal Mükelleflerin Tespitine İlişkin Listenin Alınması Üzerine Yapılacak İşlemler
Gayri faal mükellef; Vergi Usul Kanununun 160 inci maddesi gereğince işi bırakma bildiriminde bulunması gerekmekle birlikte bildirimde bulunmayanlardan, yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda işi bıraktığı tespit edilen veya bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükelleftir.
“Gayri Faal Mükelleflerin Tespitine İlişkin Liste”; gayri faal mükelleflerin tespitine yönelik olarak vergi dairelerince yapılacak re’sen terkin çalışmalarında faydalanmak üzere, aşağıda belirtilen esaslar doğrultusunda beyanname vermeyen mükelleflere ilişkin bilgilerin yer aldığı ve her aym ilk haftasında sistem tarafından oluşturulan listedir.
Gayri faal mükelleflerin tespitine ilişkin listede;
– Ticari, zirai veya mesleki kazançlarından dolayı gerçek usule tabi gelir vergisi mükellefleri (adi ortaklıklar dahil) ile kurumlar vergisi mükelleflerinden birbirini izleyen iki döneme ait katma değer vergisi beyannamesi vermeyenler,
– Ticari kazançları basit usule tabi (KDV mükellefiyeti olanlar hariç) mükellefler ile banka ve sigorta muameleleri vergisi mükelleflerinden yıllık gelir/kurumlar vergisi beyannamesini kanuni sürenin bitimini izleyen aydan başlayarak üç ay içerisinde vermeyen mükellefler,
– Elektrik ve/veya doğalgaz aboneliği tespit edilen mükelleflerin aboneliğinin
bulunduğu işyeri adresleri yer alacaktır.
Her ayın ilk haftasında, gayri faal mükelleflerin tespitine ilişkin listenin sistem tarafından oluşturulmasından sonraki beş iş günü içinde liste alınarak, listede yer alan mükelleflerin tarh dosyalarında, işi bıraktığına veya işine devam ettiğine dair herhangi bir bilgi veya belgenin bulunup bulunmadığı kontrol edilecektir.
Anılan listede, elektrik ve/veya doğalgaz aboneliği tespit edilen mükelleflerin aboneliğinin bulunduğu işyeri adreslerine de yer verilmesi durumunda bu husus da dikkate alınacaktır.
Yapılan kontrol sonucunda, mükellefin işine devam ettiğine dair herhangi bir bilgi veya belgenin bulunmaması halinde söz konusu listenin sisteme konulduğu ayı izleyen üçüncü ayın sonuna kadar gerekli yoklama ve araştırma işlemleri yapılarak re’sen terkin işlemleri tamamlanacaktır.
B- Yoklama ve Araştırma İşlemleri
Gayri faal mükelleflerin tespitine ilişkin listede yer alan mükelleflerin bilinen adreslerinde bulunup bulunmadığının ve başka bir adreste faaliyetine devam edip etmediğinin tespit edilmesi amacıyla bilinen adreslerinde yoklama yapılır. Ayrıca, mükelleflerin bilinen adreslerinde bulunamaması halinde, sistemde yapılan araştırmalar sonucunda tespit edilen elektrik ve/veya doğalgaz aboneliğinin bulunduğu işyeri adreslerinde de yoklama yapılır.
Yapılan yoklamalardan sonuç alınamaması halinde, yukarıda belirtilen hususları tespit etmek amacıyla; gerçek kişi mükelleflerde mükellefin, tüzel kişi mükelleflerde kanuni temsilcisinin (kanuni temsilcinin adresinde bulunamaması durumunda ortaklardan en az birinin), adi ortaklıklarda ise ortaklardan en az birinin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa göre oluşturulan Adres Kayıt Sisteminde yapılacak sorgulama ile tespit edilen yerleşim yeri (ikametgah) adresinde araştırma yapılır.
1- Yoklama İşlemleri
a- Gerçek Kişi Mükellefler Nezdinde Yapılacak Yoklamalar
Ticari, zirai veya mesleki kazançlarından dolayı gerçek veya basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükelleflerinin, öncelikle işyeri adresinde yoklama yapılır.
Mükellefin işyeri adresinde bulunamaması halinde, sistemde yapılan araştırmalar sonucunda mükellef adına tespit edilen elektrik ve/veya doğalgaz aboneliğinin bulunduğu işyeri adresinde yoklama yapılır.
b- Kurumlar Vergisi Mükellefiyeti Bulunan Tüzel Kişi Mükellefler Nezdinde Yapılacak Yoklamalar
Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan tüzel kişi mükelleflerin, öncelikle işyeri adresinde yoklama yapılır.
Mükellef kurumun işyeri adresinde bulunamaması halinde, sistemde yapılan araştırmalar sonucunda mükellef kurum adına tespit edilen elektrik ve/veya doğalgaz aboneliğinin bulunduğu işyeri adresinde yoklama yapılır.
c- Adi Ortaklıklar Nezdinde Yapılacak Yoklamalar
Adi ortaklıklarda, öncelikle ortaklığın işyeri adresinde yoklama yapılır. Adi ortaklığın işyeri adresinde bulunamaması halinde, sistemde yapılan araştırmalar sonucunda ortaklık adına tespit edilen elektrik ve/veya doğalgaz aboneliğinin bulunduğu işyeri adresinde yoklama yapılır.
ç- Yoklamada Tespit Edilecek Hususlar
Re’sen terkin işlemi yapılacak mükelleflerle ilgili işyeri adresinde yapılacak yoklamalarda;
– Faaliyetine devam edip etmediği,
– Adreste bulunup bulunmadığı, bulunmuyorsa hangi tarihte ayrıldığı,
– Faaliyetine başka bir adreste devam ediyorsa hangi tarihten itibaren yeni adreste faaliyette bulunduğu,
– Adreste başkası faaliyet gösteriyorsa, hangi tarihten itibaren orada faaliyet gösterdiği,
– İşyerinin yoklama tarihindeki durumu (kapalı, boş, yıkılmış vb.)
tespit edilerek bu hususlara yoklama fişinde yer verilir.
Yapılan yoklama sırasında yukarıda belirtilenler dışında tespit edilen diğer hususlara da yoklama fişinde yer verileceği tabiidir.
2- Araştırma İşlemleri
Yapılan yoklamalardan sonuç alınamaması halinde;
– Gerçek kişi mükelleflerde, Adres Kayıt Sisteminde yapılacak sorgulama ile tespit edilen yerleşim yeri adresinde,
– Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan tüzel kişi mükelleflerin kanuni temsilcilerinin Adres Kayıt Sisteminden yapılacak sorgulama ile tespit edilen yerleşim yeri adresinde, kanuni temsilcinin adresinde bulunamaması halinde ise ortaklardan en az birinin Adres Kayıt Sisteminden yapılacak sorgulama ile tespit edilen yerleşim yeri adresinde,
– Adi ortaklıklarda, ortaklardan en az birinin Adres Kayıt Sisteminde yapılacak sorgulama ile tespit edilen yerleşim yeri adresinde araştırma yapılacaktır.
Re’sen terkin işlemi yapılacak mükelleflerle ilgili yerleşim yeri adresinde yapılacak araştırmalarda;
– Faaliyetine devam edip etmediği,
– Faaliyetine başka bir adreste devam ediyorsa hangi tarihten itibaren, yeni adreste
faaliyette bulunduğu
tespit edilerek bu hususlara düzenlenecek tutanakta/yoklama fişinde yer verilir.
Yapılan araştırma sırasında yukarıda belirtilenler dışında tespit edilen diğer hususlara da tutanakta/yoklama fişinde yer verileceği tabiidir.
C- Gayri Faal Mükelleflerin Mükellefiyet Kaydının Terkin Edileceği Tarihin Belirlenmesi
1- Gerçek Kişiler
Bilindiği üzere, gerçek kişi mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının sona ermesi, mükellefin kendi isteği ile işini terk ederek keyfiyeti vergi dairesine bildirmesi, mükellefin ölümü, gaiplik kararı ve ölüm karinesi gibi hallerde mümkün olmaktadır.
Gerçek kişi mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının sona erdirilmesinde genel kural bu olmakla birlikte, yapılan yoklama ve araştırmalar sonucunda, işini terk ettiği tespit edilen, bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste de faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükelleflerin;
a- Kamu kurum ve kuruluşları tarafından tutulan kayıt ve siciller veya diğer kanaat getirici vesikalarla işini terk ettiği tarihin tespit edilmesi halinde bu tarih itibarıyla
b- İşini terk ettiği tarihin kanaat getirici vesikalarla tespit edilememesi durumunda,
– Aylık veya üç aylık olarak verilen en son beyannamesinin içerdiği dönem sonu itibarıyla,
– Basit usulde (ihtiyari olarak KDV mükellefiyeti tesis ettirenler hariç) vergilendirilenlerde verilen en son yıllık gelir vergisi beyannamesinin içerdiği dönem sonu itibarıyla,
c- İşini terk ettiği tarihin kanaat getirici vesikalarla tespit edilememesi ve faaliyetine ilişkin herhangi bir beyanname de vermemesi halinde ise bu İç Genelgenin (I/B-l-a) bölümü kapsamında işyeri adresinde yapılan yoklama tarihi itibarıyla
mükellefiyet kayıtlarının terkin edilmesi gerekmektedir.
Mükellefiyet kaydı re’sen terkin edilecek mükellefin; işletmesine kayıtlı taşıt, gayrimenkul, stok veya demirbaş gibi varlıklarının mevcudiyeti, yukarıda yapılan tespitlere dayanılarak mükellefiyetinin re’sen terkin edilmesine engel teşkil etmeyecektir.
2- Tüzel Kişiler
Vergi Usul Kanununun 161 inci maddesine göre işi bırakma, vergiye tabi olmayı gerektiren muamelelerin tamamen durdurulması ve sona erdirilmesini ifade eder. Aynı Kanunun 162 nci maddesine göre ise tasfiye ve iflas hallerinde, mükellefiyetin vergi ile ilgili muamelelerin tamamen sona erdirilmesine kadar devam etmesi ve bu hallerde tasfiye memurları veya iflas dairesi tarafından, tasfiye veya iflas kararlarının ve tasfiyenin veya iflasın kapandığının vergi dairesine ayrı ayrı bildirilmesi zorunludur.
Ticaret şirketleri açısından mükellefiyetin sona erdirilmesi tasfiye ve iflas hallerine inhisar ettirilmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda öngörülen işlemler yerine getirilmeden ve tasfiye veya iflasın sona erdiği tescil ve ilan edilmeden, tasfiyenin sona erdiğinin kabul edilmesi ve şirketin tüzel kişiliğinin ortadan kaldırılması mümkün değildir.
Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan tüzel kişi mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının sona erdirilmesinde genel kural bu olmakla birlikte; faaliyetlerini bırakmış, ortakları dağılmış, ortaklığın feshine ve tasfiyesine tevessül edilmemiş, sorumlu ve muhatap tutulacak kanuni temsilci veya tasfiye memuru da bulunmayan, işlerini tamamen terk ettiği belirlenen ve vergiye tabi bir faaliyeti de tespit edilemeyen mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının bu İç Genelge çerçevesinde yapılan tespitlere göre terkin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Yapılan yoklama ve araştırmalar sonucunda, işini terk ettiği tespit edilen, bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste de faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan tüzel kişiliğin;
a- İşini terk ettiği tarihin kamu kurum ve kuruluşları tarafından tutulan kayıt ve siciller veya diğer kanaat getirici vesikalarla tespit edilmesi halinde bu tarih itibarıyla,
b- İşini terk ettiği tarihin kanaat getirici vesikalarla tespit edilememesi durumunda, aylık veya üç aylık olarak verilen en son beyannamesinin içerdiği dönem sonu itibarıyla,
e- İşini terk ettiği tarihin kanaat getirici vesikalarla tespit edilememesi ve faaliyetine ilişkin herhangi bir beyanname de vermemesi halinde ise bu İç Genelgenin (I/B-l-b) bölümü kapsamında işyeri adresinde yapılan yoklama tarihi itibarıyla
mükellefiyet kayıtlarının terkin edilmesi gerekmektedir.
Mükellefiyet kaydı re’sen terkin edilecek kurumlar vergisi mükellefinin işletmesine kayıtlı taşıt, gayrimenkul, stok veya demirbaş gibi varlıklarının mevcudiyeti yukarıda yapılan tespitlere dayanılarak mükellefiyetin re’sen terkin edilmesine engel teşkil etmeyecektir.
Tasfiyesine karar verilmiş olmakla birlikte, gayri faal durumdaki tüzel kişi mükellefin tasfiye memuru ve ortaklarından en az birinin adresinde yapılacak araştırma sonucunda, tasfiye memuruna ve ortağa ulaşılamaması halinde de mükellefiyet kaydının re’sen terkin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, 6102 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesi kapsamında ticaret sicilinden kayıtları silindiği tespit edilen mükelleflerin terkin işlemleri 2014/1 Seri No.lu Uygulama İç Genelgesine göre yerine getirilecektir.
Ç- Sahte, Çalıntı ya da Tahrif Edilmiş Kimlik Kartı (Nüfus Cüzdanı) Kullanılarak Bilgileri Dışında Adlarına Mükellefiyet Tesis Edilenlerle İlgili İşlemler
Mahkeme kararı, vergi inceleme raporu veya vergi daireleri tarafından resmi makamlarla yapılan yazışmalar sonucunda, sahte, çalmtı ya da tahrif edilmiş kimlik kartı ile bilgileri dışında adlarına mükellefiyet tesis ettirildiği tespit edilenlerin mükellefiyet kayıtları, tesis tarihi itibarıyla terkin edilecektir.
Sahte, çalıntı ya da tahrif edilmiş kimlik kartı ile mükellefiyet tesis ettirenlerin kimlik bilgilerinin tespit edilmesi halinde, bunlar hakkında gerekli işlemlerin (mükellefiyet tesisi, tarhiyat vb.) yapılacağı tabiidir.
D- Mükellefiyet Kayıtları Terkin Edilen Mükelleflerden Faaliyetine Devam Ettiği Tespit Edilenler Hakkında Yapılacak İşlemler
Bu İç Genelgede yer alan esaslara uygun olarak mükellefiyet kaydı terkin edilen mükelleflerden;
– Faaliyetlerine başka bir adreste devam ettiği tespit edilenlerin mükellefiyet kaydı mükellefiyetin terkin edildiği tarihten itibaren,
– Yeniden faaliyete geçtikleri tespit edilenlerin mükellefiyet kaydı yeniden faaliyete geçtikleri tarihten itibaren,
– Tasfiyeye tabi tutuldukları tespit edilenlerin mükellefiyet kaydı tasfiyeye girildiği tarihten itibaren
yeniden tesis edilecek ve mükellefiyetin tesis edildiği tarihten sonraki dönemlere ilişkin yükümlülüklerin tarh zamanaşımı dikkate alınarak yerine getirilmesi sağlanacaktır.
Mükellefiyet kaydı terkin edilen ve üzerine kayıtlı taşıt, gayrimenkul, stok veya demirbaş bulunan mükelleflerin, söz konusu varlıkların satış işlemlerini gerçekleştirdikleri tarih itibarıyla mükellefiyet kayıtları yeniden tesis edilecektir.
E- Takdire Sevk İşlemleri
Mükellefiyet kayıtları bu İç Genelge uyarınca terkin edilen mükellefler hakkında mükellefiyetin terkin edildiği tarihten sonraki dönemlere ilişkin takdire sevk işlemi yapılmayacaktır. Beyanname vermeme nedeniyle takdir komisyonuna sevk edilen dosyaların bulunması halinde, bu dosyalar takdir komisyonundan çekilecektir. Mükellefiyetin terkin edildiği tarihten sonraki dönemlere ilişkin olarak takdir komisyonunca karara bağlanan dosyalar ise Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümlerine göre işlemden kaldırılacaktır.
F- Takip İşlemleri
Bu İç Genelge uyarınca, mükellefiyet kaydı terkin edilen mükelleflerin, mükellefiyet kayıtlarının terkin edildiği tarihten önceki dönemlere ait borçlarıyla ilgili takip işlemlerine devam edilecektir.
Gerçek veya tüzel kişi mükelleflerin borçlarından dolayı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında kendilerine veya şirket tüzel kişiliğine ait mal varlığına, şirketin kanuni temsilcilerinin ya da ortaklarının şahsi mal varlıklarına haciz tatbik edilmesi, bu İç Genelge uyarınca mükellefiyet kaydının terkinine engel değildir. Dolayısıyla, tüzel kişi mükelleflerin şirket tüzel kişiliğine ait mal varlığına, şirket müdürünün, ortaklarının veya gerçek kişi mükelleflerin mal varlığına haciz tatbik edilmiş olsa dahi, bu İç Genelgede belirtilen şartların varlığı halinde, şirketin veya gerçek kişi mükellefin mükellefiyet kaydı terkin edilecektir.
Mükellefiyet kayıtları bu İç Genelge kapsamında terkin edilen mükellefler adına re’sen terkin tarihinden sonraki dönemlere ait vergi dairesince yapılan (vergi/ceza) tarhiyatlara ilişkin oluşan borçlar nedeniyle mükellef tarafından ödenen tutarların düzeltme zamanaşımı dikkate alınarak mükellefe 6183 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi dikkate alınarak iadesi mümkün bulunmaktadır.
G- Re’sen Terkin İşlemine Başlanılmamış ya da Re’sen Terkin İşlemine Başlanılmış Olmakla Birlikte Re’sen Terkin İşlemleri Sonuçlandırılmamış
Mükelleflerle İlgili Yapılacak İşlemler
Gayri faal mükelleflerin tespitine ilişkin olarak sistemde oluşturulacak ilk listede, bu İç Genelgenin yayımlandığı tarihe kadar, vergi dairesi bazında re’sen terkin işlemi yapılması gereken bütün mükellefler yer alacaktır.
Bu mükelleflerin re’sen terkin işlemlerinin listenin sisteme konulduğu ayı izleyen altıncı ayın sonuna kadar tamamlanması gerekmektedir. Vergi daireleri bu süre içerisinde söz konusu listede yer alan mükelleflerin re’sen terkin işlemlerini tamamlayacaklardır. Vergi dairesi müdürleri/müdürler/malmüdürleri bu listede yer alan mükelleflerin verilen süre içerisinde re’sen terkin işlemlerinin bitirilmesini titizlikle takip edeceklerdir.
Bu İç Genelgenin yayımından önce 2004/13 Seri No.lu Uygulama İç Genelgesinin (I.) Bölümü kapsamında, re’sen terkin işlemlerine başlanmış ancak bu İç Genelgenin yayım tarihi itibarıyla sonuçlanmamış mükelleflerin re’sen terkin işlemleri bu İç Genelgedeki düzenlemeler dikkate alınarak tamamlanacaktır.
H- Gayri Faal Mükelleflere İlişkin Diğer Hususlar
1- Gayri faal mükelleflerin tespitine ilişkin listede yer alan mükelleflere ilişkin işlemlerin söz konusu listenin sisteme konulduğu ayı izleyen üçüncü ayın sonuna kadar sonuçlandırılması gerekmektedir.
Re’sen terkin işlemleri, belirtilen süre içerisinde sonuçlandırılmayan mükelleflerin tespit edilmesi bakımından anılan listenin sisteme konulduğu ayı izleyen dördüncü ayın ilk
haftasında re’sen terkin işlemi sonuçlanmamış mükellefleri gösteren “Re’sen Terkin İşlemleri Tamamlanmayan Mükellefler Listesi” sisteme konulacaktır. Vergi dairelerinde ilgili müdür yardımcısı, bağlı vergi dairelerinde (malmüdürlüklerinde) ise ilgili şef tarafından söz konusu listede yer alan mükelleflerin re’sen terkin işlemlerinin sonuçlandırılmama nedenleri araştırılarak vergi dairesi müdürüne/müdüre/malmüdürüne üç gün içinde bildirilecektir. Vergi dairesi müdürü/müdür/malmüdürü tarafından ise re’sen terkin işlemlerinin sonuçlandırılması için gerekli işlemlerin yapılması sağlanacaktır.
2- Mükellefiyet kayıtları terkin edilen mükellefler hakkında mükellefiyetin terkin edildiği tarihten sonraki dönemlere ilişkin olarak beyanname veya bildirimlerin verilmemesi nedeniyle kesilen cezalar, Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümlerine göre işlemden kaldırılacaktır.
3- Terkin tarihinden sonra posta yoluyla gönderilen beyannamelerin posta zarflarının üzerinde bulunan adresler, mükellefin dosyasında bulunan adresler ile karşılaştırılarak kontrol edilecek, daha önce yoklama yapılan adresten farklı bir adres posta zarfının üzerine yazılmış ise derhal belirtilen adreste yoklama yapılacak, yoklama sonucunda posta zarfı üzerindeki adreste mükellefin bulunmadığı tespit edilir ise beyanname işleme tabi tutulmadan dosyasında muhafaza edilecektir.
4- Yük ve yolcu taşımacılığı faaliyetinden dolayı mükellefiyeti bulunan ancak, işi bırakma bildiriminde bulunmayan gelir vergisi mükellefleriyle ilgili olarak 2003/3 ve 2015/1 Sıra No.lu Gelir Vergisi Kanunu İç Genelgelerine göre işlem yapılacaktır.
5- Mükellefiyeti vergi dairesince re’sen terkin edilecek mükelleflerin, aynı vergi dairesi yetki alanı içinde bulunan şubelerinin mükellefiyet kayıtları da, bu İç Genelgedeki esaslar çerçevesinde terkin edilecektir. Gayri faal durumda olan ve adreslerinde bulunamayan mükelleflerin, başka vergi dairesi başkanlığı/vergi dairesi yetki alanı içinde şubelerinin olması halinde; şubelerin bağlı bulunduğu vergi dairesi başkanlığına/vergi dairesine şubenin gayri faal olup olmadığının araştırılması ve gayri faal olduğunun anlaşılması durumunda mükellefiyet kaydının terkin edilmesi gerektiği derhal bir yazı ile bildirilecek ve şubelerin mükellefiyet kayıtlarının terkini ile eş zamanlı olarak merkezin bulunduğu yer vergi dairesi başkanlığı/vergi dairesince de merkezin mükellefiyet kaydı terkin edilecektir.
6- Vergi dairelerinin bölünmesi durumunda yeni vergi dairesine nakil olacak mükelleflerin faal olmalarına dikkat edilecektir. Bir başka ifadeyle, gayri faal olan mükelleflerin yeni kurulan vergi dairesine nakli yapılmayacaktır. Bununla birlikte, nakil gelen mükellefler hakkında, nakil olunan vergi dairelerince yapılan yoklama ve araştırmalar sonucunda faal olmadığının tespit edilmesi halinde, nakil nedeniyle terk işlemi yapılarak yoklama ve araştırmalara yönelik bilgi ve belgelerin birer örneği bir yazı ekinde bölünen vergi dairesine gönderilecektir. Bölünen vergi dairesi gelen yazı ve belgeler üzerine gerekli araştırmaları yaparak, mükellefin terkin işlemini gerçekleştireceklerdir.
7- Vergi Usul Kanununun 160 mcı maddesinde işi bırakma bildiriminde bulunma zorunluluğu bulunan mükellefler belirtilmiştir. Bu maddede, 153 üncü maddede sayılan; vergiye tabi ticaret ve sanat erbabı, serbest meslek erbabı, kurumlar vergisi mükellefleri ile kollektif ve adi şirket ortaklarıyla komandit şirketlerin komandite ortaklarının faaliyetlerine son vermeleri durumunda, işi bırakma bildirimi vermeye zorunlu oldukları belirtilmektedir.
Buna göre, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, ücret, diğer kazanç ve irat sahiplerinin işi bırakma bildirimde bulunma zorunluluğu bulunmadığından, bu mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının terkin edilme işlemleri Vergi Daireleri İşlem Yönergesinde belirtilen genel usul ve esaslara göre yapılacaktır.
8- Vergi inceleme elemanlarınca yapılan inceleme, araştırma ve yoklamalar sonucunda, işini terk ettiği tespit edilen, bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste faaliyete devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükelleflerin mükellefiyet kayıtları, vergi inceleme elemanının bu hususları içeren raporuna istinaden;
– İnceleme elemanı tarafından tespit edilen terk tarihi,
– Terk tarihi tespit edilememiş ise rapor düzenleme tarihi itibarıyla terkin edilecektir.
9- Beyannamelerini vermekle birlikte, vergi dairelerince re’sen terkin haricinde yapılan yoklama ve araştırmalar sonucunda veya kamu kurum ve kuruluşlarından gelen bilgi ve/veya belgelerden mükellefin faaliyette bulunmadığına ilişkin bilgi edinilmesi durumunda, bu İç Genelge kapsamında yapılacak yoklama ve araştırma işlemleri sonucunda gayri faal olduğu tespit edilen mükelleflerin mükellefiyet kayıtları re’sen terkin edilecektir.
II. MÜNHASIRAN SAHTE BELGE DÜZENLEMEK AMACIYLA MÜKELLEFİYET TESİS ETTİRENLERLE İLGİLİ İŞLEMLER
5228 sayılı Kanunla değiştirilen, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 160 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında,
“… başkaca bir ticari, zirai ve mesleki faaliyeti olmadığı halde münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiğinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilmesi ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin raporda belirtilmesi halinde, mükellef (matrahlı veya matrahsız beyanname verenler dahil) işi bırakmış addolunur ve mükellefiyet kaydı vergi dairesince terkin edilir …” hükmüne yer verilmiştir.
Bu çerçevede, münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi inceleme raporuyla tespit edilen gerçek ve tüzel kişilerin mükellefiyet kayıtları, bunların matrahlı ya da matrahsız beyanname verip vermediğine bakılmaksızın vergi inceleme raporunda mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin belirtilmiş olması şartı ile raporda belirtilen tarih itibarıyla vergi dairesince terkin edilecektir.
Yapılan terkin işlemi, mükellefin işi bırakmasından önceki döneme ilişkin yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağı gibi bu tarihten sonra faaliyette bulunduğunun tespiti halinde bu dönemlere ilişkin vergilendirmeye ve sahte belge düzenleme fiilini işleyenler hakkında kovuşturma yapılmasına ve ceza uygulanmasına da engel teşkil etmeyecektir.
Münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporda tespit edilen ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin raporda belirtilmesi üzerine mükellefiyet kaydı terkin edilenlerin, terkin tarihinden sonra posta yoluyla göndereceği beyannameler, işleme tabi tutulmadan dosyasında muhafaza edilecektir.
III. ORTAK HUSUSLAR
Mükellefiyet kayıtları bu İç Genelgenin birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan düzenlemeler doğrultusunda re’sen terkin edilen mükelleflere ilişkin ortak hususlar aşağıda açıklanmıştır.
A- Kayıtları Silinen Mükelleflere İlişkin Bilgi Formunun Düzenlenmesi
Yukarıda yer alan esaslar çerçevesinde mükellefiyet kayıtları re’sen terkin edilecek mükellefler için “Kayıtları Silinen Mükelleflere İlişkin Bilgi Formu”nun (Ek:l) “Kayıtları Silinen Mükelleflere İlişkin Bilgi Formu Doldurma Talimatı”na (Ek:2) uygun olarak doldurulması zorunludur.
Kayıtları silinen mükelleflere ilişkin bilgi formunun düzenlenmesi sırasında, mükellefe veya ortaklığa ait sicil bilgileri ile bunlar tarafından bastırılan ve iptal ettirilmeyen belgelerin türü, seri ve sıra numaralarıyla, belge basımına ilişkin bilgiler ile ödeme kaydedici cihazların marka, model ve sicil numaralarını (fişin sonunda “MF” nin yanında yer alan harf ve numaralar) içeren bilgilerin eksiksiz ve doğru olarak doldurulmasına azami titizlik ve özenin gösterilmesi gerekmektedir.
Vergi inceleme elemanlarınca hazırlanan rapora istinaden düzenlenen kayıtları silinen mükelleflere ilişkin bilgi formunda ayrıca vergi inceleme raporunu düzenleyenin adı, soyadı ve unvanı, raporun tarih ve numarasının da yazılması gerekmektedir.
Kayıtları silinen mükelleflere ilişkin bilgi formu düzenleyen memur, şef ve müdür yardımcısı (malmüdürlüklerinde ilgili şef) tarafından imzalanıp vergi dairesi müdürü/müdür/malmüdürü tarafından onaylanacaktır. Onaylanan form esas alınarak mükellefiyet durumuna göre sistemde bilgi girişi yapılacak olup, mükellefiyet kaydı re’sen terkin edilerek söz konusu form mükellefin dosyasında muhafaza edilecektir.
Gayri faal mükelleflere ilişkin olarak yapılan terkin işlemlerinde (7) terk türü kodu, vergi inceleme elemanlarınca hazırlanan rapora istinaden yapılan terkin işlemlerinde (8) terk türü kodu ile sistemde bilgi girişi yapılarak terkin işlemi gerçekleştirilecektir.
B- Re’sen Terkin İşlemlerinin Takibi
Vergi dairesinin, vergi kanunları ile kendisine görev olarak verilen, mükellefin tespiti, beyannamenin kontrolü ve kabulü, vergilerin zamanında tarh ve tahakkuku, vergilerin vadesinde tahsili, muhasebe kayıtlarının tutulması işlemlerini süresinde ve eksiksiz yapabilmesi esastır.
Bu nedenle, vergi dairelerinin faal mükelleflere daha iyi hizmet verebilmeleri ve etkinliklerini arttırabilmeleri için gayri faal mükelleflere ilişkin olarak yukarıda açıklanan
işlemlerin ivedilikle yapılmasına azami özenin gösterilmesi gerekmekte olup, bu işlemlerin belirtilen sürelerde aksatılmadan yerine getirilmesi hususu vergi dairesi müdürleri/müdürler/malmüdürleri tarafından bizzat takip edilecektir.
C- Yürürlükten Kaldırılan İç Genelgeler
Bu İç Genelge ile 2004/13 ve 2009/3 Seri No.lu Uygulama İç Genelgeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.
Naci AĞBAL
Maliye Bakanı
Eki Beyanname ve Açıklamalar
