Mali ve SGK Bildirimleri
Emrah AYGÜL
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
[email protected]
- Giriş
Çok sayıda yasal düzenleme ile işletmelere çeşitli bildirim yükümlülükleri getirilmiştir. Yine söz konusu yasal düzenlemelerde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi cezai yaptırıma bağlanmıştır. Ancak bildirimleri içeren yasa sayısının fazla olması, yayımlanma tarihlerinin farklı olması, bildirimlerin yapılacağı mercilerin farklı olması gibi sebeplerle kimi bildirimler gözden kaçabilmektedir. Bu bildirimlerden bir kaçı hatırlatılmak amacı ile aşağıda özetlenmiştir. Yine kimi bildirimlerde meydana gelen değişikliklere de değinilmiştir.
1.Yıllık İşletme Cetveli Bildirimi
Sanayi Sicil Kanununun 5. maddesi gereğince sanayi işletmeleri, her takvim yılı başından itibaren dört ay içerisinde (Nisan ayı sonuna kadar) bir önceki yıla ait firma faaliyetlerini gösterir yıllık işletme cetvelini Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine vermek zorundadırlar.
Yine aynı maddede, yaptıkları işlerin mevsimlik olması ve bu sebeple hesaplarını takvim yılı sonunda kapatamadıklarından kendilerine Maliye Bakanlığınca özel hesap dönemi tayin edilen sanayi işletmelerinin, aldıkları müsaade yazısı tarih ve numarasını yukarıda yazılı sürede (Nisan ayı sonuna kadar) Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine bildirmeleri şartıyla yıllık işletme cetvellerini, kendileri için tayin edilen hesap devresi sonundan itibaren en geç dört ay içinde Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine verebilecekleri belirtilmiştir.
Yıllık işletme cetveli, Sansic B formu olarak adlandırılmıştır. Firmanın bir önceki yıla ait faaliyetlerinin bildirildiği formdur.
Yıllık İşletme Cetveli Sansic B Formu doldurularak doğrudan bir dilekçe ekinde üretim yerinin bulunduğu İl’in Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğüne verilir veya taahhütlü olarak gönderilir. Ya da elektronik ortamda www.sanayi.gov.tr adresinden e – hizmetlerimiz – Yıllık İşletme Cetveli işlemleri menüsü kullanılarak işletme sahibi veya yetkilendirdiği kişi tarafından verilir.
Senelik işletme cetvellerini zamanında ilgili mercilere göndermeyenler hakkında 2012 yılı için 679 TL idari para cezası uygulanacaktır.
2.Kesin Mizan Bildirimi
19.01.2011 Tarih ve 27820 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 403 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına tabi mükelleflere 2010 yılı ve takip eden dönemler için elektronik ortamda kesin mizan bildirimi verme zorunluluğu getirilmiştir.
Bildirim verme yükümlülüğü getirilen gelir vergisi mükellefleri bildirimlerini 1 Mart -31 Mart tarihleri arasında, kurumlar vergisi mükellefleri ise bildirimlerini 1 Nisan – 30 Nisan tarihleri arasında elektronik ortamda vereceklerdir.
Özel hesap dönemine tabi olan mükellefler bildirimlerini kendi gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verilme süresi içinde vermek zorundadırlar.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine göre tasfiyeye girmiş kurumların her bağımsız tasfiye dönemine ait kesin mizan bildirimleri, bu kurumların tasfiye memurlarınca tasfiye beyannamesinin verilme süresi içinde verilecektir.
Birleşme halinde, münfesih kurum veya kurumlara ait bildirimler bu kurumların fesih oldukları tarihteki kanuni temsilcileri tarafından birleşme beyannamesinin verilme süresi içinde verilir.
Devir halinde ise, münfesih kurumun o dönemdeki faaliyetlerine ilişkin bildirimler, münfesih kurumun unvanı ve vergi kimlik numarası yazılmak suretiyle devir alan kurum tarafından münfesih kurumun son bağlı olduğu vergi dairesine devir beyannamesini verme süresi içinde verilecektir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu maddesi uyarınca gerçekleştirilen tam bölünmelerde, münfesih kurumun bölünmenin gerçekleştiği dönemdeki faaliyetlerine ilişkin bildirim, münfesih kurumun varlıklarını devralan kurumlardan müteselsil sorumluluk kapsamında herhangi biri tarafından bölünme işlemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi içinde yapılacaktır.
Mükellefiyetin sona ermesi halinde bildirimler, mükellefin en son bağlı bulunduğu vergi dairesine kanunlarında yazılı beyanname verme süresi içinde verilecektir.
3.Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununa Tabi İşletmelerin Mayıs Ayında Yapacakları Bildirim
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği uyarınca Kanun kapsamındaki şirket ve şubelerin sermayelerine ve faaliyetlerine ilişkin bilgileri Yönetmelik ekinde yer alan “Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Faaliyet Bilgi Formu” çerçevesinde yıllık bazda ve her yıl en geç Mayıs ayı sonuna kadar Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne bildirmeleri gerekmektedir. Söz konusu bilgi formu http://www.ekonomi.gov.tr internet adresinden temin edilebilir.
4.Mükellef Bilgileri Bildirimi
20.01.2012 Tarih ve 28179 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 413 Sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile elektronik ortamda “Mükellef Bilgileri Bildirimi” verilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Bildirim verme yükümlülüğü getirilen tüm mükellefler, bildirimlerini her yıl 1 Nisan-31 Mayıs tarih aralığında elektronik ortamda vereceklerdir.
Tebliğin konusunu teşkil eden Mükellef Bilgileri Bildirimini, bildirim verme süresinin başladığı gün olan 1 Nisan tarihi itibariyle faal olan (tasfiye işlemi devam edenler dahil) tüm;
- Kurumlar vergisi,
- Ticari kazanç (kazancı basit usulde tespit edilenler hariç), zirai kazanç ve serbest meslek kazancı elde eden gelir vergisi mükellefleri vermek zorundadırlar.
Söz konusu bildirimin merkez ve her bir şube için ayrı ayrı verilmesi zorunludur.
Bildirim verme zorunluluğu getirilen mükellefler, https://intvd.gib.gov.tr/internetvd adresinde bulunan bildirim ekranlarındaki alanları aynı adreste yer alan kılavuzda belirtilen açıklamaları göz önünde bulundurarak eksiksiz olarak dolduracaklardır.
Bildirimin elektronik ortamda verilmiş sayılabilmesi için onaylama işleminin yapılması zorunludur. Onaylama işleminin ise en geç, bildirimin verilmesi gereken son gün olan 31 Mayıs günü saat 24.00’e kadar tamamlanması gerekmektedir.
Yine söz konusu Genel Tebliğe ilişkin olarak www.gib.gov.tr internet adresinde yapılan 24.01.2012 tarihli duyuruda aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.
“20.01.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 413 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 1 Nisan 2012 tarihi itibariyle faal olan kurumlar vergisi, ticari kazanç (kazancı basit usulde tespit edilenler hariç), zirai kazanç ve serbest meslek kazancı elde eden mükelleflere Mükellef Bilgileri Bildirimi verme zorunluluğu getirildiğinden, söz konusu mükelleflerin bildirimde yer alan işyeri adres bilgileri alanları doldurma aşamasında zorluk yaşamamaları amacıyla işyerlerine ait Ulusal Adres Veri Tabanına uygun adres bilgileri ile adres numaralarını İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün https://adres.nvi.gov.tr internet adresinden, belediyelerden, il/ ilçe özel idarelerinden veya bağlı olunan il / ilçe nüfus müdürlüklerinden öğrenmeleri gerekmektedir.
Bununla birlikte, söz konusu bildirimin verileceği son gün olan 31.05.2012 tarihi itibariyle bildirim veremeyen mükelleflere cezai yaptırım uygulanacağından, bulunduğu mahalde henüz numaralama işlemi yapılmamış veya adres numarası tespit edilemeyen işyerleri için bir an önce belediye / il-ilçe özel idarelerine başvuru yapılarak Ulusal Adres Veri Tabanına uygun adres bilgileri ile adres numaralarının tespit edilmesinin sağlanması tavsiye olunur.”
5.Çalışanların Kimliklerinin Bildirilmesi
İşletmelerin istihdam ettikleri işçiler için bir çok yasada bildirim yükümlülüğü mevcuttur. Bu yükümlülükler ağırlıklı olarak sosyal güvenlik mevzuatı (Örneğin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, İş Kanunu vb.) kapsamında yer almaktadır. Ancak suçu önlemeyi amaçlayıcı olarak 11.07.1973 Tarih ve 14591 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1774 Sayılı Kimlik Bildirim Kanununda da bildirim yükümlülüğü mevcuttur. Söz konusu Yasada çalışanların bildirilmesi ile ilgili olarak aşağıdaki hükümler öne çıkmaktadır.
– Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, kamp, kamping, tatil köyü ve benzeri her türlü, özel veya resmi konaklama yerleri ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri, dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerinin sorumlu işleticileri, müesseselerinde sürekli veya geçici olarak çalıştırdıkları kimseleri ve bunların ayrılışlarını örneğine uygun kimlik bildirme belgesini doldurarak, 24 saat içinde bağlı oldukları en yakın kolluk örgütüne bildirmelidirler.
– Yukarıda sayılanlar dışında kalan her çeşit ticaret ve sanat amacı güden iş yerlerinde çalışanlar ve buralarda her türlü barındırmalar için iş yerlerinin sorumlu işleticisi, tarafından örneğine uygun kimlik belgesi doldurularak üç gün içinde genel kolluk örgütüne verilmesi zorunludur. İş yerinde çalışmakta veya barınmakta olanların ayrılmaları halinde de, aynı şekil ve süre içinde bildirim belgesi gereklidir.
– Kimlik bildirme belgesini yetkili idareye vermekle yükümlü tutulanlar, kimliğini nüfus hüviyet cüzdanı ve diğer resmi geçerli belgelerle ispat edemeyen kimseleri tesislerinde barındıramaz, konut ve işyerlerinde çalıştıramazlar.
Kimlik Bildirme Kanununun Uygulanması İle İlgili Yönetmelikte “en yakın yetkili genel kolluk örgütü” deyiminin, tesis, iş yeri veya konutun bulunduğu yerin sürekli olarak genel güvenliğini sağlayan polis veya jandarma karakollarını ifade ettiği açıklanmıştır.
Yükümlülüklerden her birine aykırı hareket edenlere ikiyüzelli Türk Lirası idarî para cezası verilir.
Yasa 1973 yılından beri yürürlükte olup, uygulayıcıların söz konusu bildirimlere dikkat etmeleri ve tereddüde düşülen durumlarda ilgili polis veya jandarma karakolları ile irtibata geçmeleri uygun olacaktır.
- SGK’ya yapılan İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formunun Elektronik Ortamda Kuruma Gönderilebilmesi
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 13. maddesi uyarınca iş kazasının, işçileri çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde ise sigortalının iş kazası geçirmesi hâlinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Ek-7’de (Yönetmelik ekinde) yer alan iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin, vermekle yükümlü olanlar tarafından, e-sigorta ile Kuruma bildirileceği veya doğrudan ya da posta yoluyla ilgili üniteye gönderileceği belirtilmiştir.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formunun elektronik ortamda Kuruma gönderilebilmesi konusunda 10.04.2012 Tarih ve 2012/13 Sayılı Genelgede aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.
“Bilindiği üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 13 üncü maddesinde iş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması, 14 üncü maddesinde ise meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulmasına ilişkin hükümlere yer verilmiş, iş kazası ve meslek hastalığının bildirilmesine ilişkin usul ve esaslar ise Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 35 ve 36 ncı maddelerinde düzenlenmiştir.
Buna göre, Yönetmelik eki İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu’nun (Ek-7), elektronik ortamda veya doğrudan ya da posta yoluyla Kuruma gönderilmesi gerekmektedir.
Anılan formun elektronik ortamda gönderilebilmesi için hazırlanan bilgisayar programı 28/02/2012 tarihinde işletime açılmıştır.
İşverenler tarafından elektronik ortamda gönderilecek olan İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu’na www.sgk.gov.tr adresinden, “E-SGK”/ “Diğer Uygulamalar”/ “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi” alt menüsünden “Hizmet Akdi İle Çalışanlar” başlığı altındaki “İşveren Bildirim İşlemleri” ekranından ulaşılabilecektir.”
Ayrıca Genelge ekinde “SGK İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu Kullanım Kılavuzu” da bulunmaktadır.
- Eksik Gün Bildirimlerinde Değişiklikler
Bilindiği üzere Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği uyarınca genel bütçeye dahil dairelerin, özel bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, fonların, belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerleri ve toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile 50 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerlerinde eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde belirtilmesi yeterlidir. Bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki belgeler aranmamaktadır.
17.04.2012 Tarih ve 28267 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yukarıdaki düzenlemede yer alan “50” sayısı “30” olarak değiştirilmiştir. Dolayısıyla 30 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerlerinde eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde belirtilmesi yeterli olacak, bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki belgeler aranmayacaktır.
- Sonuç
Yazımızda kimi yasal düzenlemelerde yer alan bildirim yükümlülüklerinden bir kaçı hatırlatılmıştır. Ne yazık ki gün geçtikçe sayısı artan bildirimler önemli bir iş yükü oluşturmaktadır. Yine düzenlemelerin dağınıklığı da aşikârdır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen (özellikle sigorta ve vergi yasalarında yer alan) yükümlülüklere uymamanın yaptırımları ağırdır.
